Verkiezingen Italië monden uit in politieke patstelling

De centrumrechtse alliantie waar oud-premier Berlusconi bij hoort heeft de meeste zetels veroverd, niet dankzij Berlusconi's Forza Italia, maar vooral dankzij anti-immigratiepartij Lega. Die krijgt ongeveer 18 procent, Forza Italia haalt vermoedelijk nog geen 14 procent. Er zitten ook nog twee kleinere rechtse partijen in de alliantie.

De Lega van Matteo Salvini heeft onder de leuze 'Italianen eerst' een uitgesproken anti-immigratiecampagne gevoerd. Salvini zegt dat met deze voorlopige uitslag de centrumrechtse alliantie "het recht en de plicht" heeft om te gaan regeren. Bij de vorige verkiezingen in 2013 haalde zijn partij maar vier procent van de stemmen.

Terug naar de oppositie

De regerende sociaaldemocratische partij heeft zoals verwacht flink verloren en heeft zich al neergelegd bij een terugkeer naar de oppositiebanken. "De uitslag is een afwijzing van het beleid van de afgelopen jaren", zegt correspondent Mustafa Marghadi in NOS Met het Oog op Morgen. "Ze moeten de verantwoordelijkheid nemen voor deze nederlaag."

De kiezers lijken de sociaaldemocraten de rekening te presenteren voor de aanhoudende werkloosheid (rond de 11 procent) en de problemen rond de honderdduizenden immigranten in het land.

Het debat in Italië gaat vooral over de vraag: hoe nu verder? "Het centrum is echt weggevaagd", zegt Marghadi. "Er is een populistische golf over Italië gespoeld." Maar een werkbare meerderheid in het parlement heeft dat niet opgeleverd en het zal nog een puzzel worden voor president Matarella om er samen met de partijen uit te komen.

Bestaande systeem omver werpen

Ondanks het verlies van de Democratische Partij is er geen meerderheid op rechts. Van tevoren werd wel gespeculeerd over de mogelijkheid van een Grote Coalitie van centrumlinks en centrumrechts, zoals die net in Duitsland is gevormd. Maar bij deze uitslag lijkt dat voor Italië niet haalbaar.

Op basis van het verkiezingsresultaat zoals dat zich nu aftekent, zou een samenwerking tussen de Vijfsterrenbeweging en Lega logisch zijn. Maar die ligt niet voor de hand, zegt Marghadi. "De Vijfsterrenbeweging is niet echt links of rechts. Ze zijn gericht op het omgooien van het bestaande systeem. Er zitten linkse mensen in met progressieve ideeën over bijvoorbeeld het milieu, maar ze hebben ook rechtse kandidaten. Veel linkse stemmers zouden ervan walgen als ze in zee zouden gaan met Lega."

Ook in Brussel wordt met grote zorg gekeken naar de mogelijkheid van een coalitie tussen de Vijfsterrenbeweging en Lega. Zo'n coalitie, als die er al komt, zou anti-Europa zijn en vermoedelijk proberen te morrelen aan de Europese begrotingsregels.