Politiek in gesprek met influencers: waar ligt verantwoordelijkheid?

Op sociale media komt dagelijks een behoorlijke lading content voorbij. Het is niet altijd meteen duidelijk welke inhoud hiervan strafbaar is. "Maar dat er wel informatie wordt gedeeld die schadelijk is", aldus D66-Kamerlid Hanneke Van der Werf. "Zeker met behulp van algoritmen die dit soort content pushen, kan dat kijkers - veel jongeren ook - het beeld geven dat dat heel normale informatie is."

Denk bijvoorbeeld aan de claim dat zonnebrand niet helpt of aan misleidende finfluencers: "Dat is iets waar we nu nog weinig mee kunnen en waar ik het gesprek over wil voeren in de Tweede Kamer", aldus Van der Werf.

Verplichtingen voor influencers

Er zijn op dit moment al bepaalde verplichtingen voor influencers. Zo moeten zij bijvoorbeeld '#ad' bij een betaalde samenwerking plaatsen. Daarnaast vallen grotere influencers van meer dan 500k volgers onder de mediawet en moeten ze zich registreren bij het Commissariaat voor de Media. Volgens Van der Werf heeft de mediawet de sector 'geprofessionaliseerd', maar zijn deze verplichtingen nog niet toereikend.

Wes van Os is manager van een grote influencer in Nederland en legt uit dat één van de aspecten waar zij altijd op letten is met wie ze een samenwerking aangaan: "Sowieso moet je een goede check doen met welke bedrijven je werkt, dat je weet welke producten je probeert te promoten. Het moet door een bedrijf worden gedaan waarvan je het vertrouwen hebt dat het ethisch verantwoord is."

Verantwoordelijkheid

Bovendien moet duidelijk zijn dat het gaat om gesponsorde content. Integriteit en authenticiteit zijn belangrijk voor een influencer, dus het is zaak om hier goed op te letten en te handelen volgens de bestaande regels. Maar aan het toevoegen van #ad aan een post, zitten ook nadelen. Bijvoorbeeld doordat het door het systeem minder verspreid kan worden. Oftewel dat is iets waar techbedrijven verantwoordelijkheid voor zouden moeten nemen.

Een ander deel van de verantwoordelijkheid ligt bij de consument, een deel bij de influencer en ook de vraag rijst: hoe zit dat met de verantwoordelijkheid van de politiek? "Het goed laten werken van bestaande regels en met name de handhaving ervan is niet toereikend. (...) Er is te weinig personeel en er zijn te lage boetes om hierop in te grijpen", aldus Van der Werf.

Algoritmes

Ook noemt het D66-kamerlid de algoritmes een groot probleem: "Op het moment dat content die extreem of afwijkend is gepusht en beloond wordt, en tegelijkertijd mensen die zich aan de regels houden niet beloond worden, dan zie je dat er een ongelijk speelveld komt. Ik denk dat we dat niet hoeven te accepteren. Ik zie niet waarom een algoritme op TikTok of Instagram mag verdienen aan andermans ellende. Dat heeft best wel grote gevolgen en ik denk dat de dalende vaccinatiegraad een verdrietig gevolg daarvan is."

Volgens Van der Werf is er in de afgelopen 10 à 12 jaar, de tijd sinds de smartphone en andere apparaten zo'n grote invloed op ons dagelijks leven hebben gekregen, niet veel aan regulering gedaan. Kortom: er is nog een hoop voor de politiek te doen.