Kan het lukken om de kloof tussen bevolkingsgroepen te overbruggen?

In De Hoop van de Kaap spreekt Jennifer Pettersson met kinderen, ouders, leraren en de directie van De Kaap. De documentairemaker vertelt hoe het project tot stand kwam.

'Zwarte scholen'

Op een koude dag in januari 2018 stond ik met mijn opnameapparatuur bij De Kaap, een school in Amsterdam Oost. In een straat waar ik niet eerder was geweest. Pal voor de school stond een bord dat aangaf dat er geen alcohol gedronken mocht worden. Het gebouw lag te midden van hoogbouw en schotelantennes.

Ik was hier nooit eerder geweest, terwijl ik er vlakbij woonde toen ik de opnames maakte. Sterker nog: als ik linksaf zou zijn geslagen in plaats van rechtsaf, zou ik eerder bij deze school zijn, dan bij de school waar mijn kinderen naartoe gingen. Maar het was niet in me opgekomen om naar links te gaan. En dat gold voor iedereen die ik ken.

Tijdens het maken van de podcast Opgejaagd liet ik me in mijn zoektocht leiden door de problemen die ik via mijn kinderen tegenkwam in de crèche en op school. Dat waren er dan ook genoeg en uiteindelijk werd Opgejaagd een soort overzicht van de knelpunten en systeemfouten van het Nederlands basisonderwijs. Maar door deze persoonlijke insteek bleef één aspect onderbelicht: het probleem van zogenaamde 'zwarte scholen'.

Kloof tussen bevolkingsgroepen

In ons eigen gezin kwamen we hier niet mee in aanraking, waardoor ik heb besloten om de opnames bij De Kaap toch niet te gebruiken. Maar ik besloot wel terug te gaan. En nog een keer. En nog een keer. Om te kijken wat er gebeurde in de klassen en op het schoolplein. Om met leraren te praten, met de directie, met de ouders en de kinderen.

De directeur bleek van hun zwarte school een gemengde school te willen maken. Maar zou dat kunnen lukken? Kun je een school waar 99 procent van de leerlingen allochtoon is en uit kansarme gezinnen komt, aantrekkelijk maken voor hoogopgeleide witte Nederlanders? Kan het lukken om de kloof tussen bevolkingsgroepen te overbruggen?

In theorie hadden mijn eigen kinderen op De Kaap kunnen zitten. In theorie. Want ondanks het mooie ruime gebouw, de kleine klassen, de toegewijde leraren en de vakdocenten voor muziek en beeldende vakken, schrok ik van wat ik er aantrof. De kleuterjuf gaf bijvoorbeeld toe dat er geen kinderen in haar klas waren die de Nederlandse taal goed beheersten. Een van de kinderen sprak zelfs helemaal niet. 'Taal nul', noemde de juf dat.

Gebarentaal

De Kaap kreeg naast kinderen met een taalachterstand (en allerlei andere achterstanden) ook leerlingen die direct uit landen als Syrië en Eritrea kwamen. Om met die kinderen te communiceren gebruikte de juf een soort gebarentaal.

Het was bizar om te bedenken dat dit een 'gewone basisschool' was, terwijl het voelde als een parallelle werkelijkheid. Het werd me ook duidelijk hoeveel problemen dit soort scholen op hun bord krijgen. Maar de schoolleiding van De Kaap laat zich niet kisten. Ze hebben grootse plannen voor hun school.

Radio Doc

Hét documentaireprogramma van Radio 1, met iedere week een kort en een langer verhaal over onderwerpen die mensen in Nederland bezighouden. Je hoort Radio Doc elke zondagavond tussen 21.00 en 22.00 uur. Jennifer Pettersson won in 2018 de Prix Europa met de podcast Opgejaagd, een 9-delige serie over systeemfouten in het Nederlandse onderwijs.