Bang voor spinnen of de klimaatcrisis: 'Niet elke angst is ongegrond'

Zoals een hele hoop mensen ben ik bang voor spinnen. Ik wéét dat het onzin is, dat er in Nederland helemaal geen gevaarlijke spinnen voorkomen. Maar dat is de angst ook niet. Ik ben niet bang dat de spin me bijt en ik eraan doodga, ik ben bang dat ik met mijn gezicht in een web loop en dat het beestje met z'n kriebelpoten over mijn wang schiet, in m’n nek kruipt, en onder m'n kleren wegduikt.

In een aflevering van de podcastserie Vroege Vogels en Andere Dieren legt psycholoog Maartje Kroese uit hoe deze angst zichzelf in stand houdt. Kinderen zijn voor van alles bang, dat is normaal, daar groeien we overheen, maar de irrationele angst voor spinnen wordt door autoriteitsfiguren geaccepteerd en goed gepraat. Het kind huilt, de ouders komen om de spin weg te halen, en dat bevestigt het beeld: spinnen zijn blijkbaar gevaarlijk.

Wat mij nou zorgen baart, is dat deze manier van opvoeden, de basis lijkt te zijn voor onze nationale leiders. Het staat nota bene op de eerste pagina van het hoofdlijnenakkoord: ze willen de zorgen van de burger altijd serieus nemen.

Dus als, bijvoorbeeld, een visser bang is dat er in de toekomst niet meer gevist kan worden, presenteert de regering met grote trots een ministerie voor Visserij — alsof het beleid van datzelfde ministerie niet garandeert dat er binnen afzienbare tijd helemaal niks meer te vissen valt, met of zonder puls. En als, bijvoorbeeld, een boer bang is dat de stikstofregels hem beperken in zijn bedrijfsvoering, gaan onze politici in Brussel eens flink met de vuist op tafel slaan.

En natuurlijk, niet elke angst is ongegrond. Mensen zijn met recht bang voor de klimaatcrisis, de zorgcrisis, de woningcrisis, hun algehele bestaanszekerheid; ingewikkelde problemen die ook nog eens allemaal met elkaar verweven zijn in een groot, kleverig web.

Ik liep gistermiddag de tuin in, naar de venkelplant waarin een groepje kleine kruisspinnen huist. Ik wilde mezelf trainen, leren dat het niet eng is als hij op m'n hand zit, maar het lukte niet. Niet omdat ik zo bang was, maar omdat de spin niet meewerkte. Hij dook weg en kroop ineen tegen de stengel van de plant.

Beste luisteraar, voor mij was dit een ware openbaring: een spin wíl helemaal niet op mij kruipen! Dat beeld, van dat dier dat met lange harige poten over mijn arm mijn nek in rent, heb ik helemaal zelf bij elkaar gefantaseerd. Het beste beestje wil niks met mij te maken hebben.

Als ze ons echt serieus zouden nemen, zou onze regering nadenken over de rol die vissers spelen in een zee die opwarmt, verzuurt en leeg raakt; over de landbouw op grond die inklinkt en overbemest is. Ze zouden een over toekomst denken die verder reikt dan de komende vier jaar.

Maar dat zit er helaas niet in. Wij zitten met blaaskaken die beloven alle spinnen weg te halen, terwijl ze weten dat er in elk huis duizend wonen, en dat dát het probleem niet is.