Mensen en wilde dieren raken steeds vaker in conflict: wat kunnen we daartegen doen?

Een wolf die een hondje beetpakt en een incident met de wolf en een kind. De confrontaties tussen mens en een wilde dieren zijn in Nederland het gesprek van de dag. Toch komt het op andere plekken in de wereld vaker voor. Een beer in Italië die een jogger aanvallen, een haaienaanval in Australië of ijsberen die op Spitsberen dorpen binnendringen.

Mens vs dier

In onze drukbevolkte wereld concurreren mensen en dieren om ruimte en voedsel. Voor in het wild levende dieren zijn grote, aaneengesloten leefgebieden van levensbelang. Een heel ander belang dan dat van de mens die landbouwgronden, steden en wegen wil. Hierdoor verdwijnen steeds meer leefgebieden voor de dieren waardoor die op hun beurt voor voedsel steeds meer richting de mens komen. Het aantal conflicten en ongelukken tussen mensen en wilde dieren neemt daardoor toe. Met als gevolg: verlies van vee, afschot wilde dieren en mensenlevens.

Jaarlijks overlijden in India 400 mensen door olifanten en andersom worden zo'n 100 olifanten gedood die de oogst hebben vernield. In Azië zijn de conflicten tussen mensen en dieren inmiddels één van de grootste bedreigingen voor wilde dieren geworden. Mensen in de lagere inkomenslanden lijden het meest onder deze conflicten omdat zij voor hun levensonderhoud vaak helemaal afhankelijk zijn van hun oogsten of vee. De schade veroorzaakt door wilde dieren heeft dus een enorme invloed op hun leven.

Achteruitgang van soorten

Het leidt er vaak toe dat mensen de dieren doden uit zelfverdediging, als vergelding of om te voorkomen dat het nog een keer gebeurt. Dat verhoogt mogelijk de kans dat (bedreigde) diersoorten erdoor uitsterven. 75% van alle wilde katachtigen ondervindt op dit moment al de gevolgen van mens-dierconflicten. Maar ook andere roofdieren zoals ijsberen, mediterrane monniksrobben, en grote grazers zoals olifanten lopen de kans te worden gedood als reactie op het conflict met mensen.

Hilderink, een van de auteurs van het rapport: "Mens-dierconflicten hebben, in combinatie met andere bedreigingen, geleid tot een aanzienlijke achteruitgang van soorten die ooit in grote aantallen leefden. En ook soorten die van nature minder overvloedig zijn, worden op de rand van uitsterven geduwd. Tenzij er dringend actie wordt ondernomen, zal deze verwoestende trend verder worden doorgezet, met schadelijke en in sommige gevallen onomkeerbare gevolgen voor ecosystemen en biodiversiteit, en ook voor mensen."

Mens en dier vreedzaam naast elkaar leven

Alle mens-wilde dier conflicten vermijden is onmogelijk. Maar met een geïntegreerde aanpak van conflictbeheersing kunnen ze wel afnemen. Zo kan er een vorm ontstaan waarin mens en dier vreedzaam naast elkaar leven. Om daar te komen is het noodzakelijk om samen met lokale gemeenschappen te werken aan preventie, onderzoek en monitoring. Dat gebeurt bijvoorbeeld al in KAZA, een natuurgebied in zuidelijk Afrika. Een groot plan van aanpak leidde daar tot een vermindering van 95 procent van het aantal vee gedood door leeuwen. De leeuwenpopulaties konden zich herstellen en het vee werd niet meer gedood.