Droogte-expert Niko Wanders: 'Mindset moet anders rond waterverbruik'

Behalve slim waterbeheer door rijk, provincies en Waterschappen, kunnen we ook zelf wat doen, stelt Wanders. "Er is vooral bewustzijn van watergebruik nodig om droogte tegen te gaan. De hoeveelheid drinkwater die we onttrekken is namelijk behoorlijk." En drinkwater is topkwaliteit water, zegt Wanders.

Geen drinkwater gebruiken voor het wassen van de auto dus, korter douchen en in de tuin tegels vervangen door groen. "Want tegels laten helemaal geen water door", weet Wanders. "Gemeenten kunnen daarin ook wat doen. Je hebt bijvoorbeeld tegels met ruiten erin, en meer open asfalt."

Hoewel de hydroloog 'optimistisch' is over het groeiende bewustzijn onder de Nederlanders, wordt het probleem van droogte nog altijd onderschat. Mede dankzij een enkel maandje met ogenschijnlijk veel regen. "Juni en juli leken bijvoorbeeld heel natte maanden, maar de hoeveelheid regen die viel was voor die maanden eigenlijk heel normaal", zegt Wanders. "En maart, april en mei waren wel heel droge maanden."

Harde regen helpt... niet tegen droogte

Wateroverlast kan daarbij bedrieglijk zijn. "Je ziet soms plassen staan in spoortunneltjes, die lossen het probleem ook niet in een keer op." Als er veel regen tegelijkertijd valt, is dat niet beter dan wanneer het zacht regent. In tegendeel. Wanders: "Eigenlijk wil je voor de natuur het liefst miezer-regen. Bij harde regen zie je namelijk dat het niet de grond intrekt, het spoelt weg."

Het lastige is dat problematische droogte zich heel langzaam ontwikkelt. "Het kan zijn dat we hierna vijf natte jaren krijgen. Ook dan moet het probleem van droogte op de agenda blijven staan. Want het duurt heel lang voor het probleem zich ontwikkelt, maar het duurt ook heel lang voor het weer weg is."

Omgaan met extremen

Er moet een nieuw systeem van waterbeheer komen, vindt Wanders. Waarmee we beter in kunnen spelen op extremen: het water vasthouden in tijden van droogte, het water snel afvoeren als er een overschot is. Daar werken rijk, provincies en Waterschappen aan, samen met onder meer de agrarische sector. "Het beste is kijken naar kleinschalige oplossingen." Een voorbeeld kan zijn meer kronkelende beekjes, in plaats van recht-toe-recht aan watergeulen.

Als gevolg van het veranderende klimaat schuiven allerlei dier- en planten op naar het noorden. "Voor sommige dieren en planten gaat de klimaatverandering sneller dan ze zich kunnen aanpassen", zegt Wanders. En bovendien: "We hebben aantal unieke regio’s in Europa, waarbij soorten hun leefgebied verliezen."

Van naaldbomen moeten we er overigens niet overal evenveel willen, zegt Wanders. "Je kunt je afvragen of we die op de Veluwe moeten houden, want die verbruiken meer water dan loofbomen."

Veluwe

We hadden mazzel met een natte winter 2020, zegt Wanders. Februari was een van de natste ooit. Daardoor werd het grondwater op veel plekken weer aangevuld. "Maar voor bijvoorbeeld de Veluwe, daar duurt het gewoon heel lang. Grondwater zit daar heel diep. Het kan tientallen jaren duren voordat het grondwater daar weer op peil is."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.