Familiezaken: de mens achter de officier van justitie

"Ik ben ooit begonnen met het schrijven van een blog, omdat ik de mens achter de officier wilde laten zien. Wij zijn ook mensen van vlees en bloed met bagage die we in de loop der tijd, zoals ieder mens, opbouwen in het leven. Met geboortes, huwelijken, scheidingen, overlijden van dierbaren, etc. Dat is bagage die je in de zittingzaal meeneemt", zegt Hoppenbrouwers in NOS Met het Oog op Morgen.

Beter met de jaren

Mensen denken bij een officier van justitie misschien wel snel aan harde personen met haar op de tanden, maar dat is volgens Hoppenbrouwers niet altijd zo. "Daarom laat ik het zien, omdat dat het beeld is van heel veel mensen bij een officier van justitie. En dat is niet het geval. Ik heb allemaal collega's met hart voor de zaak en die ook met veel mededogen kijken naar nabestaanden, slachtoffers, maar ook naar verdachten."

Zelf heeft haar eigen rugzak ook effect gehad op haar werk: "25 jaar geleden is mijn vader overleden en een paar jaar terug ook mijn broer, dat is mijn bagage. Ik geloof dat dit me brengt dat ik toch wat milder ben en ook stilsta bij het feit dat ieder zijn eigen gevecht levert en dat je daar rekening mee moet houden en aardig moet zijn voor elkaar. Er zijn veel mensen die op hun 22-23 jaar al een heleboel hebben meegemaakt in het leven, maar ik vind voor mezelf alleen dat ik hier steeds beter in word naarmate ik ouder word en meer heb meegemaakt."

Stabiele thuisbasis

In haar boek schrijft ze ook over haar achtergrond als alleenstaande moeder van een zoon. Ook dat neemt ze mee: "Ik krijg soms telefoontjes, dan vraag ik naar het geboortejaar van de verdachte en hoor ik soms hetzelfde geboortejaar als dat van mijn eigen kind. Dat vind ik soms wel heel confronterend, ja. Dan zie je vaak dat het heel erg te maken heeft met een stabiele thuisbasis."

"En dat hoeft niet per definitie dan te zijn dat ouders nog bij elkaar zijn. Ik ben zelf gescheiden en denk dat ons kind een redelijk stabiele thuisbasis heeft, omdat wij goed met elkaar omgaan en elkaar altijd heel snel weten te vinden als het nodig is. Maar in de rechtszaal zie ik vaak het tegenovergestelde. Ik zie gelukkig ook heel soms ouders die gescheiden zijn, maar wel nog steeds dat hechte gezin vormen, maar over het algemeen zie je zeker bij kinderen dat de thuisbasis niet even stabiel is."

In dat soort gevallen kan je volgens Hoppenbrouwers soms ook meer betekenen: "Wat ik mooi vind, is dat bij jeugdstrafrecht je in straffen ook therapie op kan leggen, zelfs familietherapie. Dan kan je mensen helpen om elkaar weer te vinden en ook te begeleiden in het opvoeden van het kind."

Verplaatsen

Wat volgens Hoppenbrouwers helpt, is kijken naar de mens achter de verdachte: "Ik kijk niet alleen naar de nabestaanden en de slachtoffers. Natuurlijk zijn die belangrijk, maar ik denk ook dat je bij heel veel verdachten moet kijken met wie je te maken hebt en waarom die tot iets gekomen is."

Daarom vindt ze het ook belangrijk dat taakstraffen een optie blijven, ook al wil de politiek dat afschaffen: "Taakstraffen, dat zijn straffen waarvan onderzoek heeft uitgewezen dat daardoor de criminaliteit afneemt. Mensen vallen er minder snel terug in. Ik vind het een lastig verhaal dat de politiek dat wil afschaffen. Ik wil maatwerk, ik wil de mogelijkheid om te kijken naar de persoon achter de verdachte en te kijken wat er nodig is. En daar maak ik wel heel duidelijk de kanttekening bij dat er natuurlijk feiten worden gepleegd die te ver gaan en waarbij je de maatschappij moet beschermen."

"Dan is het niet meer dan terecht dat iemand achter slot en grendel gaat voor een periode. Maar op het moment dat iemand te helpen is en op het rechte pad te krijgen is, dan moeten we volgens mij daar alles aan doen. Want we willen toch juist dat de criminaliteit afneemt."

Wat is de achtergrond?

Daarbij moet ze meteen denken aan het verhaal van een 17-jarige jongen die voor moest komen omdat hij zijn ex-vriendin een kopstoot had gegeven toen ze het uitmaakte: "Toen zijn zaak werd voorgeleid bij de onderzoeksrechter had de moeder beloofd dat ze naar de zitting ging komen en dat ze zou letten op het contactverbod dat opgelegd was. Want hij mocht geen contact hebben met de ex-vriendinnetje tot aan de zitting. Uiteindelijk ging ik het rapport voor de Raad van de Kinderbescherming lezen en daar kwam uit naar voren dat dit een jongen was wiens moeder eigenlijk maar twee avonden in de week thuis was."

"Zijn 19-jarige zusje woonde al bij de ouders van haar vriend, zijn 14-jarige zusje woonde ook nog wel thuis maar werd vaak uit logeren gestuurd. De jongen moest dus eigenlijk een beetje voor zichzelf zorgen. De moeder zat in het weekend bij een of andere kunstenaarsgenootschap want ze vond dat ze dat na zoveel jaar opvoeden wel verdiend had. Maar moeder was zelf ook jaren daarvoor verslaafd geweest aan speed, had geblowd en vond dat ze wel regels had in huis, maar echt consequenties stonden er niet op. Er was een hond in huis en ze wist eigenlijk niet hoe ze daarmee om moest gaan, dus die liet ze in huis poepen en plassen. Dan krijg je dus een beeld van een jongen die eigenlijk verwaarloosd is bijna."

Deze informatie kan voor haar als officier wel waardevol zijn: "Als je dat allemaal niet weet, dan kan je heel hard oordelen. Bij een man die zijn ex-vrouw slaat, zeg je dat het niet mag en dat het mishandeling is. Maar als je op een gegeven moment het verhaal erachter hoort, dat deze ex-vrouw misschien zo gefrustreerd is door de scheiding dat ze al een jaar lang de kinderen bij hem weghoudt, dan snap je soms wel waarom die man op een gegeven moment tot wanhoop gedreven is en misschien een tik uitdeelt. Het màg niet, dus terecht dat er een straf op staat, maar dit is wel de achtergrond."

Hoe straffen?

Maar loop je dan niet het risico dat steeds meer officieren een mildere straf eisen omdat hun eigen bagage te zwaar doorweegt? "Nee, dat denk ik niet want we hebben een bandbreedte en de omstandigheden van het geval. En daarbij, op het moment dat je een zaak hebt die je lastig vindt en waarbij je niet zo goed weet wat je moet eisen, dan hebben wij onderling overleg met elkaar en dan komt daar een straf uit die we gaan eisen."

Het boek 'Familiezaken' ligt vanaf vandaag in de winkel.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.