Discussie energietoeslag wijst op dieper liggend probleem, zeggen deze experts

De regels voor de energietoeslag zouden in elke gemeente hetzelfde moeten zijn, vindt Stella de Swart, die veel schrijft en spreekt over armoede en schulden. "Absoluut, anders heb je veel te grote verschillen tussen gemeentes en tussen het ene en andere huishouden."

Ruimer

De grens waarbij je recht hebt op 1.300 euro energietoeslag blijkt flink te verschillen per gemeente. Het kabinet wil dat de toeslag geldt voor mensen met een inkomen van 120 procent van de bijstandsnorm. Maar bij meerdere gemeenten is de grens ruimer gesteld.

In Dordrecht ligt de norm op 130 procent, vertelt Heijkoop, VNG-voorman ook CDA-wethouder. "Dat kon omdat we de financiële ruimte hebben. Maar het was ook de principiële keuze van de politiek om de regeling verder te verruimen."

Prikkels staan niet goed

Het probleem is namelijk dat er altijd mensen buiten de boot vallen, omschrijft hij. En dat "wordt op bepaalde onderdelen erger". Hij denkt dat werken volgend jaar "minder loont", ondanks de inspanningen van het kabinet. "De prikkels staan niet helemaal goed", zegt hij. "Wat de lagere middeninkomens moeten afdragen per extra verdiende euro is alleen maar meer geworden."

Het probleem is dat deze mensen eigenlijk te weinig verdienen om rond te komen, beschrijft NIBUD-directeur Vliegenthart. "Vandaag is het de energierekening, morgen de boodschappen en overmorgen gaat het om menstruatiearmoede. De onderliggende reparatie die moet gebeuren is definiëren: wat is nou een bestaansminimum? Dat vraagt veel meer dan toeslagje hier en daar, want je moet kijken naar de hoogte van de uitkeringen en het minimum loon. Dat zou op termijn veel meer soelaas bieden dan dit lapwerk, hoe goed het ook wordt uitgevoerd."

Ruimhartiger

Maar dat is iets van de lange termijn, erkent hij. Een andere oplossing dan nu, bijvoorbeeld om de regeling te laten lopen via de Belastingdienst, zit er niet in. Daarom doet hij een oproep aan gemeentes "om ruimhartiger" te zijn. Ze moeten "actief op zoek" naar mensen die het nodig hebben. Want "iedere gemeente weet dat die er zijn".

"Ik denk dat Den Haag de verantwoordelijkheid heeft om ervoor te zorgen dat gemeentes de middelen hebben. De gemeente de politieke opgave, het Rijk de middelen. Dan kun je de slag maken die nodig is om te zorgen dat niemand in de kou komt te zitten."