Kan de boer nog wel boeren? Op bezoek bij de boeren zelf

Kan Nederland, als tweede exportland ter wereld, nog wel de ambitie hebben om de wereld te voeden? Dirk Duijzer, Rabobank-directeur en voorzitter van de Topsector Agri&Food, wil breken met de fixatie op de export voor de wereldmarkt. "De indruk bestaat dat door onze enorme exportpositie de hele voedselmarkt een exportmarkt is. Dat is niet zo." Juist regionale productie is een strategisch sterke keuze, zegt Duijzer.

"Als je denkt dat je met ons voedsel de hele wereld moet overvliegen.. Dat is doorgeslagen. Dat is niet nodig, niet rendabel en niet efficiënt."

Boeren zeggen zelf dat het runnen van een bedrijf, zeker zonder groei, haast onmogelijk is. De prijzen voor de producten zijn te laag en de milieu-eisen te hoog. Hebben zij een punt? Melkveehouder in Haaksbergen Heleen Lansink maakte de keuze om niet mee actie te voeren. "Dat betekent niet dat we alles maar voor lief aannemen. Ik probeer ook wel in een gesprek aan te geven waar de knelpunten liggen."

"Stikstof is niet het enige waar we mee aan de slag moeten", vertelt Lansink. "We moeten ook kijken naar biodiversiteit, bodemgezondheid en dierenwelzijn. En ons inkomen staat fors onder druk. De toekomst is heel onzeker en ziet er anders uit dan wat je vroeger zag waarbij schaalvergroting vanzelfsprekend was."

Theo Vernooij heeft een gangbare varkenshouderij met achthonderd fokvarkens in Nijkerk. Het vlees van zijn varkens krijgt één ster van het keurmerk Beter Leven. Een van de maatregelen om stikstof aan te pakken, was een stoppersregeling voor varkenshouders. Vernooij ziet dat boeren in de omgeving er gebruik van maken en stoppen met het houden van varkens. Maar stoppen is niet eenvoudig vanwege langlopende financiële verplichtingen. "Het liefst had ik minder varkens gehad, maar dat kan gewoon niet."

Is kringlooplandbouw dan dé oplossing, zoals minister van Landbouw Carola Schouten (ChristenUnie) bepleit? Boer Toon Hulsholf experimenteert met nieuwe landbouwmethodes in Lievelde. "Je teelt voer voor je koeien, die vreten het op en produceren melk en vlees, maar ook mest. Melk en vlees gaat naar consument, mest gaat terug naar het land en daar groeit weer voer van."

Andere boeren zullen het onkruid noemen zoals de weiden van Hulsholf erbij liggen, grapt de boer, maar steeds meer boeren in de Achterhoek sluiten zich bij de manier van werken aan. "Boeren van mijn generatie zijn zich denk ik bewuster van hun positie." Met de methoden wordt verspilling tegengegaan en milieu en natuur zo min mogelijk belast.

Waar boeren de laatste jaren veel gedreven werden door economische overwegingen, moet er weer meer aan dier en natuur gedacht worden, vertelt voorzitter van Topsector Agri&Food Dirk Duijzer. Volgens hem zien boeren dat ook best wel zitten. "Dat vraagt wel een nieuwe instelling van boeren. En er zal ook in opleidingen meer aandacht voor komen. Een boer wordt een ondernemer in de natuur met zijn beesten." Daarbij hoort ook minder focus op de export, zegt Duijzer.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.