Foute identificatie door Koninklijke Marechaussee: 'Dit klinkt als een houtje-touwtje opsporing'

Verdel vond een brief in de bus waarin stond dat zij was geïdentificeerd als een van de demonstranten bij een illegaal protest op Schiphol. "Er stond: u was daar, dit was een misdrijf, we hebben u geïdentificeerd", vat Verdel samen. "Ik wist meteen dat daar niets van klopte want ik was daar niet geweest."

Mensenwerk

Aan de telefoon met het Openbaar Ministerie werd Verdel gezegd dat 'dit wel vaker gebeurt', het verkeerd identificeren van een persoon. Verdel werd gevraagd om een mail te sturen aan de Officier van Justitie met bewijs dat zij ergens anders was. "Dat vond ik heel raar", aldus Verdel. "Dit is toch omgekeerde bewijslast?"

Op de dag van het protest op Schiphol wilden aanwezigen zich niet identificeren. Daarop zijn er van de mensen foto's gemaakt. Met die foto's is een team openbare bronnen gaan raadplegen. Verdel: "Oftewel, social media. En als dan iemand een like had gegeven op een bericht van Extinction Rebellion, dan werden daar de foto's van opgezocht. Die werden dan gematcht met de 400 foto's die ze zelf hadden gemaakt." De foto waarin ze Verdel bleken te herkennen was van een oudere vrouw met blond sluik haar: iemand waar Verdel, "in de verste verte niet op lijkt", vertelt ze. "Er is geen gezichtsherkenning gebruikt, het is mensenwerk geweest", zegt Verdel. Dus hoe ze haar hierbij identificeerden blijft een raadsel.

Zeven verkeerde identificaties

Ondanks het bewijsmateriaal van Verdel dat zij niet op Schiphol was die dag bij het protest, werd er een gezichtsherkenningsexpert van de Koninklijke Marechaussee bij gehaald. Die zou aan de hand van de foto's een vergelijking maken met haar gezicht. Verdel trok daar de grens: "Dat klonk niet meer als een informeel gesprek, maar als een onderzoek waarin ik verdachte ben. Dus ik heb dat niet toegestaan."

Niet alleen Verdel maar meer Nederlanders zijn verkeerd geïdentificeerd door de Koninklijke Marechaussee. Er zijn 176 mensen die een brief van het OM hebben gekregen waarin staat dat ze aanwezig zouden zijn bij het illegale protest op Schiphol. Daarvan hebben zich tot nu toe ongeveer zeven mensen gemeld dat het gaat om een verkeerde identificatie. "Dat is een onacceptabel hoog percentage", zegt D66-Kamerlid Joost Sneller.

Kamervragen

Sneller gaat daarom kamervragen stellen. "Los van dat dit klinkt als een houtje-touwtje opsporing die niet voor herhaling vat baar is, wordt hier de kern van onze rechtsstaat aangetast. Namelijk, je bent onschuldig totdat het tegendeel is bewezen. Uit het verhaal van mevrouw Verdel hier wordt duidelijk dat dit wordt omgedraaid. En dat mag nooit gebeuren", reageert het Kamerlid.

Sneller vervolgt: "De overheid toont zich hier vooringenomen tegenover burgers die dan zelf maar hun onschuld moeten bewijzen. Terwijl het ook nog onduidelijke gevolgen heeft. Komt dit op het strafblad? In welke systemen kom je terecht? Dat is iets waar ik opheldering over wil van de Minister van Justitie. En zorgen dat dat nooit meer gebeurt." Gevolgen van het terechtkomen in een database kunnen gaan van sneller uit de rij worden gepakt op een vliegveld, tot sneller worden verdacht van fraude.

Waar gebeurt dit nog meer?

Verdel kreeg te horen van de Marechaussee dat zij tot nu toe op twee lijsten staat: een Excellijst die het OM heeft, en in het bedrijfsprocessysteem van de Marechaussee. Uit het laatste systeem wordt Verdel niet gehaald, ook als haar onschuld vanuit de overheid wordt erkend, want Verdel is wel betrokkene volgens hen. "Ik ben juist geen betrokkene", zegt Verdel.

Dat ze in dit systeem staat is niet de grootste angst van Verdel: "Ik wil weten waar dit nog meer gebeurt. Bij boerenprotesten, coronaprotesten, in voetbalstadions? Wordt er daar ook op deze houtje-touwtje manier geïdentificeerd?" Ongeacht waar het gebeurt, vult Sneller aan: "Dit mag niet gebeuren."