Otter als 'spirit animal': wat betekent dat?

Anderhalve week geleden werd mijn toch al zo mooie leven nog iets mooierder, omdat ik de Groeneveldprijs uitgereikt kreeg. Wellicht kreeg u er iets van mee, wellicht denkt uw vroege zondagochtend-hoofd: Groeneveld, wie, wat, waarom vraagteken uitroepteken. Kortgezegd, de prijs wordt jaarlijks toegekend aan iemand die 'zich bijzonder inzet voor het debat over natuur en landschap en die daarbij een afwijkend, kritisch geluid laat horen'. Zoals ik in een eerste reactie schreef: afwijkend is my middle name, en kritisch moet ik wel zijn, moeten wé wel zijn, juist als het gaat over natuur, landschap, klimaat, economie, beleidskeuzes.

Het was een mooie middag, in een winterzon-belicht zaaltje in Kasteel Groeneveld bij Baarn, dat tot de laatste stoel gevuld zat met natuurliefhebbers, donateurs van de Stichting Groeneveld, een afvaardiging van dit prachtige radioprogramma en een aantal toevallig passerende en naar ik aanneem hongerige wandelaars die hadden geroken dat na de feestelijke en inhoudelijke bijeenkomst vegetarische hapjes geserveerd gingen worden. En in aanloop daarnaartoe best wilden luisteren naar een speech over mijn leven en werken, en een vlammende bijdrage van Jitske Kramer, een vrouw die ik goed ken als spreker, schrijver, antropoloog, en omdat ik al 2,5 jaar in hetzelfde huis woon. In hetzelfde bed slaap, ook, en dat is echt niet omdat het zo'n krap huis is. De organisatie van de middag wist dat overigens niet, en dus waren ze enigszins verbaasd dat Jitskes lezing, over letterlijk maar vooral figuurlijk verdwaald zijn onder meer, en over het belang van afwijkende stemmen in de tricky tijden waarin we leven, geregeld werd onderbroken door de prijswinnaar, want die bleek er ook van alles van te vinden. Het was dynamisch, het was best vaak heel grappig, en het was een grote eer zo bekroond en beloond te worden.

Maar dan de otter.

Ik kreeg, los van de speech een oorkonde, en een medaille. Althans, zo werd het object aangekondigd. Het bleek een bord, een serieus aardenwerken bord, met ‘Groeneveldprijs 2024’, en mijn naam, en een klein spelfoutje, en vooral een zeer aanwezige otter. Dat was, dat is, aldus de organisatie - een hardwerkende club van natuurbeschermers, natuurliefhebbers en lezinggevers - mijn spirit animal. En dat is, dat weet u wellicht, een dier dat bij je hoort, omdat het verwijst naar de geest die je beschermt op je reis en/of levenspad, en waar je bepaalde karakteristieken van hebt. Het kan ook een metafoor zijn, voor iets dat je bewondert, of zou willen zijn.

Een aantal mensen dat ik sprak tijdens het wegknauwen van genoemde vegetarische hapjes, dacht dat een Oost-Afrikaans model loopvogel, die schijnbaar moeiteloos boven de 20 kilometer per uur over de vlakte snelt, niet gehinderd door hoge temperatuur dan wel laag zuurstofgehalte in de lucht, een passender spirit animal voor mij zou zijn. Ik was gevleid, maar legde ook uit dat mijn huidige leeftijd en lichaamssamenstelling dat soort snelheden niet meer aankan.

De otter, dus. Op het bord kijkt hij me vooral verbaasd aan. Ik spreek geen otters, maar de blik van het prachtige vochtige bruine wezen lees ik toch vooral als: 'wat doe ik op dit bord, waar is mijn familie en waarom ben ik eigenlijk jouw spirit animal, Jansen?'

'Ik heb daar niet direct antwoord op, Otto'.

Die op het bord trouwens omringd is door een aantal vrolijk langs zwemmende vissen van verschillend model, naar ik aanneem zijn ontbijt, lunch en diner. Maar zelfs dat weet ik niet zeker. Wellicht heb ik net die ene vegetarische otter getroffen, die overleeft op waterplanten en passerend kroos. Bij een otter, wat ze ook eet, denk ik aan een beest dat leeft in het water, dat haar leven zwemmend doorbrengt, een staart heeft van een centimeter of 40 en zowel dekharen als donsharen heeft om het water buiten de warmte binnen te houden. Van al die uiterlijkheden en gedrag heb ik ongeveer helemaal niks. Maar ik realiseer me ook dat ik het niet zo letterlijk moet nemen. Het is symboliek, Dolluf. Ich bij ein Otter!, zoals JFK ooit had kunnen zeggen als hij de Groeneveldprijs had gewonnen, of eigenlijk der Grünefeldtpreis, maar zover is het nooit gekomen.

De otter, als spirit animal, staat voor nieuwsgierigheid, lol, vriendschap, doortastendheid, sociaal gedrag, optimisme en samenwerking. Ik zou deze dingen natuurlijk nooit in gezwollen woorden over mezelf beweren, maar ben er wel blij mee. En zal proberen zoveel mogelijk van deze Otterlijkheden maandelijks op deze plek met u te blijven delen.

Fijne zondag!