'We kunnen niemand behoeden voor zelfdoding'

De arts en systeemtherapeut vindt dat we altijd mensen die wanhopig en eenzaam zijn moeten bijstaan, maar pleit voor een realistischer beeld in de slagingskans van therapieën. Hij vergelijkt het met de ambitie om kanker uit te bannen. Iedereen weet dat dit - ondanks nieuwe behandelingen - niet haalbaar is.

Van Oenen merkt dat in het maatschappelijk debat over zelfmoord onterecht maakbaarheid en controle wordt gesuggereerd. "Als je zegt: 'suïcide de wereld uit', dan wek je de suggestie dat het ook kán." Volgens hem is dit niet realistisch.

Valse hoop

Dat geldt niet alleen voor suïcide. Ook veel andere psychische therapieën bieden valse hoop volgens Van Oenen. Er zijn de afgelopen decennia veel nieuwe therapieën ontwikkeld om psychisch lijden te verminderen, maar deze helpen lang niet altijd. "De verwachtingen zijn te hoog en scheppen valse hoop."

Therapie helpt, maar ruim een derde van de patiënten heeft géén baat bij psychologische behandeling. Ook wanneer een therapie wel slaagt dan zijn er minder grote veranderingen dan vaak wordt verwacht. Het lijden wordt verminderd, maar blijft bestaan. En ondanks het groeiende aantal therapieën voor anorexia, overlijdt nog steeds 10 procent van de patiënten aan de ziekte.

'Geen bal opgeschoten'

Volgens Van Oenen zit er een grens aan wat je je met psychotherapie en andere therapieën kan bereiken. "Het ontnuchterende nieuws is dat we de afgelopen vijftig of zestig jaar geen bal zijn opgeschoten. Psychotherapie werkt, maar niet beter dan 60 jaar geleden." Volgens Van Oenen kan ongeveer één zevende deel van het lijden worden weggenomen of verlicht door psychotherapie. Het effect is daarmee veel kleiner dan vaak wordt aangenomen.

'EMDR gehypet'

Ook bij relatief nieuwe therapieën als EMDR voor PTSS geldt dat het bij een aantal patiënten heel goed werkt en bij anderen beperkt. "EMDR is een mooi voorbeeld van een therapie die gehypet is", aldus Oenen. "EMDR werkt, maar niet beter dan de bestaande cognitieve therapie." Volgens hem wordt de suggestie gewekt dat er met EMDR een betere behandeling van PTSS is, maar dat is niet zo.

Rooskleurig

Van Oenen denkt dat we het idee hebben dat we in staat zijn om alles op te lossen. De boodschap dat dit niet zo is, dringt maar langzaam door, vindt hij.

Therapeuten en informatiesites zouden volgens hem een realistischer beeld moeten schetsen en duidelijker moeten maken wat de beperkingen zijn. Het rooskleurige beeld van therapie wordt door ons allemaal in stand gehouden: door beleidsmakers, therapeuten, cliënten en ook de pers. "Niemand wil als eerste onderkennen dat we wat minder kunnen oplossen dank we denken."

113 zelfmoordpreventie

Heb jij hulp nodig? Dan kun je contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 0900 0113 (24/7 bereikbaar) en 113.nl.