Zelfdoding bij mannen van middelbare leeftijd twee keer zo hoog als onder vrouwen

“Hij was liefde”, vertelt journalist Nathan Vos in het NOS Met het Oog op Morgen. Hij maakte een boek, een documentaire en een Tedtalk over zelfdoding bij mannen, nadat zijn broer David in 2015 zich van zijn eigen leven beroofde. “Het was een hele verantwoordelijke, brave, grappige vader van drie zoons. Een echtgenoot en een hele lieve broer die eigenlijk altijd zei dat het goed met hem ging.”

Vragen

“Ik dacht wel eens: gaat het wel goed? Maar het was moeilijk om dat te vragen, omdat het antwoord was: het gaat goed.Dan had ik niet de taal om door te vragen.” Vos weet niet waarom zijn broer een einde maakte aan zijn leven. “Ik heb er veel over nagedacht, onderzoek naar gedaan bij andere mannen en bij mezelf. Hij moet zich heel lang rot hebben gevoeld, eenzaam van binnen. Dat kan niet anders. Ik hoorde van collega’s van hem dat hij raar deed en op een gegeven ging er wat dingen mis in zijn leven. Hij dreigde zijn werk te verliezen en toen stortte zijn leven als een kaartenhuis in elkaar.”

“Toen bleek er niks achter te zitten, geen zelf, ik. Geen ego. Hij was zich verloren in alle rollen die hij vond die hij moest spelen. Dus werknemer, vader, echtgenoot, buurman, zoon, broer. Toen die luchtbel leek te knappen voor zijn gevoel, was er denk ik niks meer voor hem.”

Onderzoek

Mannen van boven de veertig plegen veel vaker zelfmoord dan vrouwen in dezelfde leeftijdscategorie. “De verklaring zit hem ook in het ontdekken ervan. Dat het een feit is, dat mannen dit doen, weten we allang. Dat niemand er aandacht aan besteedde, vond ik als journalist best wel raar. Het interesseerde niemand, dus ook mannen zelf niet. Niet dat ze zelfmoord willen plegen, maar hun eigen mentale gesteldheid, hun gevoelens kennen ze gewoon niet.”

Gevoelens

“Na je veertigste, vroeger heette dat de midlifecrisis, krijgen mannen de rekening gepresenteerd. Heb ik het gemaakt? Ben ik gelukkig? Doe ik ertoe? Vrouwen hebben een lichaam dat vertelt waar ze staan, mannen hebben dat niet. Vrouwen worden ongesteld, krijgen borsten, krijgen een kind, gaan in de overgang. Hun lichaam vertelt waar ze in het leven zijn. Wij krijgen misschien buikjes, maar wanneer werd ik man? Wanneer wisten wij wat ons te doen stond? Dat hebben we maar een beetje uit te zoeken.”

“Dat doen we dan vaak door macht proberen te krijgen. Status of door een hele goede huisvader te zijn, of een goede werknemer. We zoeken het buiten ons zelf. Dat kan heel lang goed zijn en dat geeft ook veel. Maar daar kunnen we onszelf in kwijt raken. Wanneer je dan boven de veertig uitkomt, denk je: is dit het nou? Soms van buiten, soms van binnen.”

Suïcide

“Ik denk dat mannen echt verrast worden door de shit dat ze dan blijkbaar bij zich dragen. De angst en het verdriet wat ze vaak hebben weggestopt van vroeger en van nu. Mannen zij ook wat rigoureuzer dan vrouwen. Mannen praten er ook niet over, je gaat niet praten over dat je je rot voelt. Mannen kunnen een hele week met elkaar op vakantie gaan, doen komen ze terug en vraagt de vrouw: wist je niet dat z’n moeder is overleden? En dan hebben ze het er niet over gehad. Dat doen wij niet zo makkelijk.”

Preventie

“Het probleem is dat mannen zich niet melden. Niet bij de psycholoog, ook vaak niet bij 113. De sleutel zit hem in om mannen te gaan benaderen en te helpen, zichzelf te helpen, waar ze zijn. Dus bijvoorbeeld op de werkvloer. Ze zullen zelf nooit bellen, maar ze zijn wel aan het werk. Op het werk kan je vragen, kun je onderzoeken doen, dingen aanbieden. Waar hangen die mannen zelf uit en dan kunnen we ze aanspreken. ”

“Heel concreet zou je check-ups doen. Zeker bij fysieke beroepen hebben ze al een fysieke check-up, maar je zou ook een mentale kunnen doen. Gewoon goede vragen stellen: hoe sta je er bij? Welk cijfer zou je jouw leven geven? Hoe is de balans? De man denkt dan misschien: verrek dit hoort er ook bij.”

“Je kan een man best begeleiden in zeggen dat het oké is om niet oké te zijn. Ik denk dat je mannen kan laten zien, hulp vragen ook hulp geven is. Als ik het vraag, laat ik aan jou zien dat het oké is. Dat geeft jou ook weer mogelijkheden.”

Signalen

“Als jij signalen krijgt van iemand: dit gaat de verkeerde kant op. Er zijn drie signalen: iemand voelt zich niet meer verbonden met de wereld, de andere is iemand voelt zich tot last en de derde: iemand heeft al een poging gedaan. Die zal niet zo vaak gebeuren, maar als ze al een poging hebben gedaan, zijn ze niet echt meer bang voor de dood. Als die drie er zijn, moet je meteen aan de bel trekken.”

“Maar als je aan iemand merkt van: hey, ik zie iemand die sombere gedachten heeft, ik zie iemand die zich terugtrekt. Je kan best wel vragen: denk je aan de dood of zelfdoding? Dat kan je gewoon vragen. Je moet ook op de goede plek zeggen, maar wat kan je gebeuren? Iemand die zegt: nee joh, ben je gek? Of iemand denkt: ja. Dan is het wel zaak dat je het serieus neemt en iets zegt: daar schrik ik van, zullen we samen naar de dokter gaan?”