Van beren naar huismussen: zo zag de Nederlandse natuur eruit in het jaar 1000

Nadat de Romeinen door de Germanen zijn teruggedrongen, neemt de bevolking af en keert de natuur terug. Veel akkers, weilanden, dorpen en forten raken overgroeit. Aan de kust is de natuur onveranderd, daar liggen ondoordringbare moerassen. In dit uiterst ontoegankelijke gebied vinden we een soort als de kroeskoppelikaan, die daar z’n broedgebied heeft.

Het jaar 1000

Duizenden jaren kon de natuur haar gang gaan en klonken er in ons land nauwelijks menselijke geluiden. Maar dan keert 't tij. Rond het jaar 1000 nemen de bevolkingsaantallen weer toe. Grote stukken bossen worden gekapt, voor de bouw van huizen, of om plaats te maken voor akkers en weilanden. Er zijn hierdoor steeds minder grote aaneengesloten stukken natuur.

We gaan naar een Nederland waar de mens de boventoon voert, en natuur de ondertoon. Voor soorten als de bruine beer en de eland is ons land daarmee onleefbaar geworden. Ze sterven uit. Maar dieren die goed kunnen samenleven met de mens floreren, zoals de huismussen.

Onverwoestbare kieuwpootkreeften

Een soort waarvan vermoed wordt dat die al 300 miljoen jaar op aarde voorkomen, zijn de kieuwpootkreeften. In de middeleeuwen zijn ze vooral te vinden in tijdelijk water, zoals in karresporen of poeltjes waar wilde zwijnen in zoelen. Bijvoorbeeld het oranje-blauwe zwemmende geraamte van ongeveer 2 cm groot. Kieuwpootkreeftjes leggen hun eitjes in dat tijdelijke water. Die eitjes kunnen er goed tegen als dat water droogvalt, soms overleven die eitjes meerdere jaren in de droogte. Pas als het weer natter wordt komen de eitjes uit en de jonge kieuwpootkreeftjes tevoorschijn. Een strategie die al miljoenen jaren werkt.