Miljonairs gebruiken zelf opgerichte goede doelen om belasting te ontwijken

“ANBI staat voor Algemeen Nut Beogende Instelling. Normaal gesproken zijn het goede doelen, zoals natuurorganisaties, voedselbanken of kerken of musea”, vertelt NOS-economieredacteur Gidi Pols in Nieuws en Co. “Als jij en ik daar geld aan geven, dan kunnen we dat aftrekken van onze belastingopgave, dus onze inkomstenbelasting. Dat maakt het extra aantrekkelijk om te geven.”

Rijken

“We weten uit de stukken dat veel rijken in Nederland niet schenken aan bekende doelen, maar aan zelf opgerichte doelen. Dat is heel makkelijk. Je hebt vierhonderd euro nodig voor de notaris, je meldt je aan bij de Belastingdienst. Die kijken of het inderdaad voor een goed doel is. Dan kan je zeggen: het is voor monumenten, natuurbehoud en dan heb je een stichting waar je aan kan geven.”

Belastingconstructie

“In de stukken zien we als bijlage ver weggestopt in een rapport dat het genoemd werd als een van de tien meest opmerkelijke belastingconstructies. Zo werd het omschreven door de ambtenaren. Wat we daarin als cijfers zagen: van de honderd grootste gevers, de miljonairs die soms echt miljoenen geven, waren er achtentachtig die daarmee hun belasting over inkomen, dus van hun werk, naar nul kregen en sommigen al hun inkomstenbelasting. Dan gaat het niet alleen over loon, maar ook dividend et cetera. En dus helemaal geen belasting betaalde.”

Legaal

“Dit mag in principe eigenlijk wel. Als het geld uiteindelijk naar het algemeen nut gaat, is het goed. Ik sprak ook allemaal adviseurs en die zeggen: je moet ook meer uitgeven dan dat je aan belastingvoordeel hebt. Als het iets moois doet voor de samenleving, is het wel mooi.”

“Maar de Belastingdienst zegt er wel bij: we zien dat er wel vormen van misbruik zijn. Er worden ook grensgebieden opgezocht, dat mag natuurlijk niet. De Belastingdienst kent zo een aantal praktijkvoorbeelden van misbruik. Een is bijvoorbeeld dat je aandelen of een kostbaar schilderij schenkt aan het zelf opgerichte doel. Dan schenk je alleen zogenaamd het ‘bloot eigendom’, maar het vruchtgebruik hou je zelf. Het houdt in dat het eigendom ligt dan eigenlijk bij de stichting, dat heeft dan waarde. Dat kan je dan van je belasting aftrekken, maar je houdt het gebruik. Dus de inkomsten van die aandelen blijven bij jou en het schilderij maar hangt bij jou op de muur.”

Controle

“Er is eigenlijk niet genoeg controle. We zien rapporten die keer op keer melden dat het toezicht onvoldoende is. Er zijn 45.000 ANBI’s en maar vijf mensen controleren die. Die moeten kijken of het echt een algemeen nut is. Dat is niet haalbaar met die mensen.”

Oplossing

“Je kan simpelweg zeggen: meer mensen. Dat zou al helpen. Maar er zijn ook andere dingen die kunnen helpen en er zijn ook al een aantal dingetjes gebeurd. Zo mag je geen contante giften meer doen. Ze zeggen ook: het zou goed zijn als er bij een bepaalde hoogte van giften het altijd gemeld moet worden bij de Belastingdienst. Dat zou een optie zijn.”

“Nu mogen ANBI’s ook overal op internet hun cijfers publiceren, ergens in een klein hoekje of op Facebook. Het maakt niet uit waar. Waar het staat, hoeven ze niet te melden aan de Belastingdienst.”