Zijn alle fysieke gemeentehuizen per 2030 verleden tijd?

"Er moet altijd een mogelijkheid zijn om gemeenten te benaderen zonder computer", zegt Anneke Sipkens, directeur van de Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen (ANBO) in Blok&Toine. "Naast een groep niet-digitale ouderen is er ook altijd een groep analfabeten en laaggeletterden die een fysiek contact nodig blijven hebben."

Ook moet er volgens Sipkens binnen elke gemeente een voorziening zijn waar je documenten kunt afhalen, alleen al omdat je je dan moet identificeren. "Een afspraak moet ook telefonisch kunnen worden gemaakt. DigiD is gewoon niet voor iedereen weggelegd."

Het belang van bereikbaarheid en goede dienstverlening

Een gemeente die bereikbaarheid hoog in het vaandel heeft staan, is de gemeente Rijswijk. Bert van Lith, informatiemanager bij de gemeente is geen voorstander van het verdwijnen van fysieke gemeentehuizen en is daarnaast van mening dat het niet realistisch is. "Er zijn veel mensen in de maatschappij die behoefte hebben een fysieke plek, omdat zij digitaal niet uit de voeten kunnen."

Van Lith is van mening dat dienstverlening dicht bij de burger heel belangrijk is. "Mensen die door een fysieke belemmeringen niet naar het gemeentehuis kunnen, daar moet je naartoe en dat op locatie faciliteren."

Steeds meer digitaal

Wel kan Van Lith zich voorstellen dat de manier waarop de gemeente werkt anders zal worden ingevuld. Dat is door de coronacrisis zelfs als gestart. "We hebben in drie maanden tijd iedereen kunnen faciliteren in thuiswerken. Digitaal staat centraal en veel processen worden nu al digitaal uitgevoerd, maar sociale contact blijven belangrijk."

"Digitale dienstverlening is prima, maar mag nooit in plaats komen van fysieke dienstverlening", zegt ook Sipkens. "Er moet altijd oog blijven voor de niet-digitale bevolkingsgroep."

Het is volgens Sipkes juist belangrijk bij overheidsinstanties dat ze voor de hele bevolking bereikbaar zijn. "Burgers hebben geen keuze: ze moeten zaken bij de overheid regelen, er is geen concurrent waar je anders terecht kunt. Daarnaast heeft de overheid een voorbeeldfunctie. Zij moeten laten zien dat ze er voor iedereen zijn."

Het belang van een fysiek loket

Van Lith ziet het compleet verdwijnen van fysieke gemeentehuizen de komende tien jaar zeker niet gebeuren. "Het is ook een plek voor het lokale bestuur en een plek waar men elkaar ontmoet om mee te denken. Participatie staat prominent op de agenda. Dan is zo'n herkenbare plek als het gemeentehuis heel belangrijk."

In de tussentijd blijft de ANBO aandacht vragen voor hun achterban die vaak uit het oog worden verloren. Door de overheid, bij het digitale coronapaspoort bijvoorbeeld, maar ook door banken en andere bedrijven die alleen online bereikbaar zijn.

Sipkens: "Als gemeenten echt van plan zijn in 2030 helemaal digitaal te zijn, zullen wij in overleg gaan met VNG om het belang van een fysiek loket te benadrukken. Als gemeenten volledig digitaal gaan zonder goed fysiek alternatief, gaan we met die specifieke gemeente in gesprek."