Hoe is het om laaggeletterd te zijn op de werkvloer? 'Je voelt je héél dom'

Hofstra werkte 33 jaar als productiemedewerker, maar niemand wist dat zijn taalvaardigheid laag was. Omdat hij dyslectisch is, leerde hij op school niet goed lezen, en deed hij daarna werk waarvoor hij niet hoefde te lezen. "Ik heb veel verschillende dingen gedaan. Was sorteren, kantinewerkzaamheden, schoonmaken, achter een machine staan, enzovoort." Juist omdat hij voor deze zaken niet hoefde te lezen, verleerde hij het helemaal, vertelt hij: "Ik hoefde het niet bij te houden."

Hofstra kreeg een probleem toen de bestellingen in de kantine ineens niet telefonisch doorgegeven konden worden. "Ik moest het ineens online gaan bestellen en toen liep ik vast." Hij schaamde zich best wel voor zijn laaggeletterdheid, vertelt hij. "Je voelt jezelf heel dom. Je denkt dat je de enige bent."

Werkgevers moeten er iets mee

Dit laatste herkent Heleen Homburg, adviseur persoonlijke ontwikkeling bij de RET, het Rotterdamse vervoersbedrijf. "Mensen schamen dat ze even niet mee kunnen komen. Het heeft te maken met het veranderen van werk. Digitalisering helpt daar aan mee. Bij onze organisatie is dat ook zo: als je al 30 jaar een dieselbus onderhoudt en het wordt een elektrische bus, komt daar ineens heel veel leeswerk bij kijken. Vroeger vroeg je aan een collega: lees jij het even voor. Maar tegenwoordig moeten mensen het vaak zelf doen."

Werkgevers moeten actief beleid voeren om het onderwerp bespreekbaar te maken, vindt Homburg. "Dat het bespreekbaar is, is niet automatisch zo", zegt ze. "Je moet eerst aangeven dat het erover mag gaan", stelt ze. Ze denkt dat ook werkgevers er wat aan hebben: "Ik denk oprecht dat de kans op uitval kleiner is. Ze zijn prettiger aan het werk, omdat ze mee kunnen doen."

Hofstra besloot ondanks zijn schaamte een collega in vertrouwen te nemen over zijn leeggeletterdheid. "Ik heb het mijn baas niet verteld, want ik was bang voor de gevolgen." vertelt hij. Hij denkt dat leidinggevenden een belangrijke rol kunnen spelen: "Tijdens een functioneringsgesprek kun je vragen: heb jij iets nodig?" Uiteindelijk lukte het hem overigens niet meer om zijn werk te kunnen doen, dus hij is nu op zoek naar iets nieuws: "Ik wil iets met mensen doen. Iets in de uitvaart, of mantelzorg, of zweminstructeur", vertelt hij.