'Historische vergelijking met pogroms is gevaarlijk'

Enkele dagen na de gebeurtenissen komen steeds meer verhalen, foto's en video's naar buiten. Zo blijkt dat de supporters van Maccabi Tel Aviv voorafgaand aan én na afloop van de wedstrijd anti-Arabische leuzen zongen. Ook verbrandden zij een Palestijnse vlag en vernietigden ze een taxi. Zo lijkt het aanvankelijk geschetste beeld, zowel door politici als de media, onvolledig.

Historicus Nadia Bouras, betrokken bij gesprekken tussen Joodse en (Pro-) Palestijnse Amsterdammers, vertelt erover in het programma OVT: "De volgende ochtend ontstond er een vertekend beeld. Onder de druk van internationale politiek - heeft Biden niet iets beters te doen? - ontstond het idee dat keurige joodse toeristen massaal werden aangevallen door Noord-Afrikaanse jongeren. Met termen als 'pogrom' en 'jodenjacht' creëren media en politici morele paniek, en daar heeft niemand baat bij."

Israëlisch-Nederlandse politiek socioloog Hilla Dayan was op de avond van de rellen in de Portugese Synagoge, waar een ceremonie van de Kristallnachtherdenking plaatsvond. Die avond viel haar op dat er door conservatieve delen van de joodse gemeenschap voortdurend werd gesproken over het politieke landschap sinds 7 oktober 2023, maar dat de agenda van de dag - het herdenken van de Kristallnacht - ondergesneeuwd raakte.

Het woord ‘pogrom’ duidt op massale geweldpleging en etnische zuivering op joden in getto's ten tijde van tsaristisch Rusland. Dayan stelt de vraag: "Denk je echt dat joden in Nederland in een soortgelijke situatie zitten als de joden in het Rusland van toen?" Volgens haar gaat deze vergelijking namelijk niet op. Sterker nog, ze bestempelt de duizenden Maccabi-fans die pro-Israëlische leuzen riepen als "grootste pro-Israël manifestatie sinds 7 oktober van vorig jaar".

Historische vergelijking gevaarlijk

Als onderdeel van de joodse gemeenschap in Nederland begrijpt Dayan de angst die door hen wordt ervaren. Toch ziet zij geen antwoord in het huidige discours rondom antisemitisme: "Drieduizend demonstraties verliepen dit jaar zonder geweld. Demonstreren is een vreedzame manier om je mening te uiten, die nu wordt geframed als gewelddadig. Het antwoord ligt niet in het inperken van deze vrijheid, maar juist in extra rechtsstatelijkheid."

In nacht van 7 op 8 november vond een giftige mix van hooliganisme, antisemitisme, en racisme plaats, aldus Bouras. "Hoewel de historische context van antisemitisme relevant is, is de historische vergelijking gevaarlijk. Politici gebruiken de vergelijking om groepen te criminaliseren en de heersende angst te vergroten. Wat kan volgen zijn repressieve maatregelen die de samenleving nog verder uit elkaar drijven."