De rechtstaat onder druk? 'Voor veel Nederlanders wekt de rechtstaat al niet'

'S Jongers schrijft voor De Correspondent een serie artikelen over de rechtstaat. Hij ergert zich aan mensen die zeggen dat het onder druk staat sinds de PVV aan de macht is. "Er is sprake van achterstallig onderhoud", vindt hij. "Door dit te roepen, ga je mensen alleen maar vervreemden, zeker als zij het gevoel hebben dat voor hen de rechtstaat er al heel lang niet meer is", zegt hij.

"Denk aan de slachtoffers van het toeslagenschandaal, de mensen in Groningen, mensen die in armoede leven, mensen die vastzitten in de participatiewet, de honderdduizenden Nederlanders die vastzitten in de schuldenindustrie. Zullen we aan die mensen vragen of de rechtstaat afbrokkelt sinds Wilders aan de macht is? Ik denk dat we het antwoord wel kunnen raden…" aldus de schrijver. "Veel burgers kunnen hun recht al niet krijgen. Voor deze mensen bestaat de rechtstaat niet."

Privégegevens op X

De oproep van de zogenoemde 'togadriehoek' kwam nadat privégegevens van een rechter op X belandde. De rechter had een streep gezet door een besluit om islamitische haatpredikers te weren uit ons land. Niet alleen X'ers waren kritisch, ook de betrokken ministers Van Weel (VVD) en Faber (PVV) toonden zich kritisch.

Faber sprak van 'een zwarte dag voor Nederland' en Van Weel zei dat hij teleurgesteld was. Ongepast, zegt Marc Fierstra, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Rechtspraak. "Van Weel zou erachteraan moeten zeggen: ik moet voortaan mijn werk beter doen. Daar is hij door die Amsterdamse rechter op afgerekend." Rechters toetsen alleen aan de wet, zegt Fierstra, dus in plaats van een rechter te bekritiseren, moeten ze de wet veranderen, zegt hij.

Fierstra is het er wel mee eens dat de rechtstaat al veel langer onder druk staat, maar dat komt door de politiek, zegt hij. Zo is er veel bezuinigd op sociale advocatuur, waardoor veel mensen met een smalle beurs geen advocaat kunnen krijgen. "Voor effectieve toegang tot de rechter moet er rechtsbijstand zijn en sociale advocatuur. Dat is essentieel."

ChatGPT

'S Jongers las de uitspraak over de haatpredikers en snapte de kritiek wel. Volgens hem was de uitspraak totaal onbegrijpelijk. "Ik heb een masterdiploma en ik heb er echt veel moeite mee gehad. Als je weet dat het zo leeft, waarom knal je dat vonnis niet gewoon door ChatGPT? Zet een goed filmpje op Instagram waar je het uitlegt. Dan bied je tenminste nog weerstand", zegt hij.

Rechter Fierstra vond de uitspraak eigenlijk best duidelijk. "De minister heeft zijn huiswerk niet gedaan. Hij heeft niet gemotiveerd waarom deze preker een gevaar vormt voor de openbare orde." Toch vindt hij dat vonnissen inderdaad wel vaak wat duidelijker mogen. Ook moet veel meer worden uitgelegd hoe de rechtstaat werkt: "Op scholen moet dat al beginnen", aldus de rechter.