Hoe snel zijn supermarkten leeg als boeren distributiecentra blokkeren?

De gevolgen voor de voedingsindustrie zijn groot, denkt retaildeskundige Erik Hemmes. Supermarkten krijgen elke dag geleverd: vers brood, aardappels, groente fruit en zuivel. "Als winkels één dag niet beleverd worden, dan merkt de klant dat direct. Allerlei producten zijn dan niet verkrijgbaar."

Waarom willen supermarkten een verbod?

"Het demonstratierecht mag pijn doen", zegt Marc Jansen van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel. "Alleen als je dreigt om de voedselvoorziening plat te leggen, wat een vitale infrastructuur van Nederland is, en dan ook nog eens in de drukste periode van het jaar waardoor je miljoenen consumenten dupeert, dat gaat ons echt een stap te ver."

De aanwijzingen op verschillende social media van actiegroep Farmers Defence Force voor een blokkade zijn volgens Jansen groot genoeg om naar de rechter te stappen.

Mag de rechter dit verbieden?

Hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans denkt dat een verbod opgelegd door de rechter er niet een zit. Hij vergelijkt het met een zaak waarin Shell een demonstratie van Greenpeace probeerde te voorkomen. De Rechtbank van Amsterdam besloot destijds geen verbod te geven. "Je kan niet preventief een verbod voor een demonstratie waarvan je niet weet waar die plaats gaat vinden toekennen."

Dat heeft alles met het demonstratierecht te maken. Dat wordt gereguleerd door gemeentes. "Wie wil demonstreren, moet zich bij de gemeente melden. Als je dat niet doet, is het al onrechtmatig."

Daarnaast is het zo dat pas naderhand over een demonstratie wordt geoordeeld. "Het is afrekenen aan de kassa. Er gebeurt iets en dan kijken we of het rechtmatig is of niet."

Wat is de schade?

Mochten de boeren de blokkades doorzetten, dan kan dat voor de supermarkten voor een flinke dip in de financiën zorgen. Hemmes: "Als je de eerste dag neemt van niet leveren, dan is dat zo'n 10 procent van de omzet."

Die schade willen de supermarkten verhalen op de boeren. Volgens Voermans is dat "heel haalbaar", zeker als ze onrechtmatig handelen. "Dan zijn ze volledig verantwoordelijk voor de schade."