Overheid maakt fouten bij het Klimaatakkoord, burgers te laat betrokken

"Dat is een probleem. Er is een enorme prestatie geleverd door technici, belanghebbende organisaties en energieleveranciers. Maar in het plan staat juist dat de gemeenteraden het initiatief moeten tonen, maar zij waren niet bevoegd", vertelt Douwe Jan Elzinga, hoogleraar staatsrecht, in Met Het Oog Op Morgen.

De snelheid van het doorvoeren van de plannen zorgde ervoor dat de gemeenten niet bevoegd waren, terwijl de plannen duidelijk regionaal uitvoering moeten krijgen. "De gemeenteraden en colleges zijn daar ontzettend van geschrokken, omdat beslissingen hierover nogal betekenen voor de komende decennia. Daarnaast zijn de burgers ook niet geïnformeerd. Je kan dus spreken van een ernstige fout."

Burgers hadden eerder betrokken moeten worden bij de plannen

Er zijn volgens Elzinga ook geen verzachtende omstandigheden te herkennen. Gemeenten zouden overwegen om burgers nog niet te informeren, omdat de plannen wat abstract zijn. Volgens Elzinga zijn de plannen erg concreet. "Het gaat om windmolenparken die enorme consequenties hebben, burgers hebben daar ook een opvatting over. Datzelfde geldt voor zonnepanelen. Dus die plannen zijn helemaal niet zo abstract. Gemeenteraden en burgers hadden veel eerder betrokken moeten worden bij de plannen."

Bahreddine Belhaj, raadslid in Lelystad en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor raadsleden, denkt echter dat gemeenteraden wel de mogelijkheid hebben gehad om een zienswijze in te dienen. Hij is echter van mening dat de overheid te weinig duidelijk was over wat zij precies moesten aanleveren.

"Een aantal gemeenten binnen een regio moest een bod doen, dan zou vervolgens de regio een bod doen richting het rijk. Dat bod gaat dan over hoeveel energie je opwekt. Het rare was echter dat je dan vervolgens akkoord ging met een bod zonder duidelijk te weten waar je het over had. De uitvoering ervan, dus hoeveel zonnepanelen er worden geplaatst, is nog helemaal niet besproken binnen de gemeenteraden."

Beleid is niet gericht op draagvlak

Volgens Belhaj is er dus gecommitteerd aan een uitkomst, terwijl de burgers hier nog niets over te zeggen hebben gehad. Dat levert dan ook moeilijke situaties op. "De uitkomst daarvan is dat burgers opeens een windmolen voor de deur hebben staan, en dan pas vragen kunnen stellen."

Het is een opvallend gegeven, gezien het uitgezette beleid vanuit de regering juist gericht was op het meekrijgen van de burger. Nu blijkt dat het creëren van draagvlak uiteindelijk pas aan het einde van het traject gebeurt, in plaats van het begin.

Burgers kunnen dus enkel beslissen over waar de windmolens en zonnepanelen terecht komen. "En dat is precies de kern van het probleem", legt Elzinga verder uit. "Men wil liever vanaf het begin, vanaf de eerste stappen invloed hebben op de plannen. Zij willen vanaf het begin meedoen. Daarom is er nu ook kritiek op de plannen."

Belhaj denkt echter dat er nog wel kansen zijn om de burger mee te krijgen in de plannen. "Je moet er uiteindelijk voor zorgen dat mensen kunnen zien dat zij er iets aan hebben. Burgers moeten ervan kunnen profiteren en er een belang bij hebben."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.