‘Toename van jongeren die mensen doden’

Het is een ontwikkeling waar de laatste tijd veel over wordt gezegd en geschreven: de jeugdcriminaliteit daalt al jaren. Maar de daling stagneert en bij zware delicten is er zelfs een stijging te zien.

"Een beetje criminaliteit is van alle tijden, maar in de ontwikkeling van de laatste jaren zie ik dat er meer jongeren doden, of proberen te doden", zegt kinderrechter Susanne Tempel. "Dat is uiteraard zorgelijk voor de slachtoffers en de nabestaanden, maar ook voor de jonge dader zelf. Want ook dat leven is kapot."

Tempel geeft aan dat opvoeden heropvoeden in het jeugdstrafrecht voorop staan. "Het is mooi omdat je iemand verder helpt, maar het kan ook frustrerend zijn, bijvoorbeeld als hulp die we nodig hebben voor een specifieke jongere niet beschikbaar is, of als er te lange wachtlijsten zijn."

Tempel zegt niet graag jongeren zomaar naar gevangenis te sturen. "Een jongere waarmee ik te maken had zei laatst tegen me: Het is toch niet goed om jongeren met problemen op te sluiten met andere probleemjongeren? Daar had hij gelijk in, maar soms kun je niet anders. Af en toe hebben we geen andere mogelijkheid."

Meer geweld en agressie in jeugdgevangenissen

"Meer geweld onderling, en agressie naar personeel, ik zie echt een toenemende verharding in onze inrichting ", zegt Corinne Peters Pedagogisch directeur Rijks Justitieel jeugdinrichting (JJI). De jeugdgevangenissen hebben het volgens Peters zwaar. "Net als heel Nederland hebben ook de JJI’s personeelstekorten. Dat heeft als gevolg dat je met minder mensen hetzelfde werk moet doen, terwijl de doelgroep verhardt. Het werk is gewoon te zwaar." En dat heeft zijn weerslag op de jonge gedetineerden voor wie minder hulp beschikbaar is. "Het echte werk gebeurt bij ons op de groepen, met een bewaker of begeleider waarmee de jongeren een band opbouwen, en dat staat nu onder druk."

'Beeld van gewetenloosheid'

"Er is vaak een beeld dat jonge criminelen harteloos en gewetenloos zijn, maar als je beter kijkt dan blijken er vaak andere redenen achter te zitten", zegt Maartje Berger, jeugdrechtjurist bij Defence for Children. "Soms zitten ouders in de schulden, of worden ze bedreigd. Berger stelt dat het belangrijk is om erachter komen waar hun gedrag vandaan komt. "Je kunt niet zomaar van hen verwachten dat ze veranderen, want ze zitten in een omgeving waarin hun gedrag getriggerd wordt."

Naast een stukje vergelding of straf vindt Berger ook een zachte aanpak belangrijk. "In het herstelrecht leren jongeren iets terug te doen voor de impact die ze maakten met hun handelen. Je geeft ze de kans om het goed te maken en het op te lossen."

"Criminaliteit is voor 90 procent aan armoede verbonden", zegt van den Hengel, de jeugdwerker die ook Heilige Boontjes heeft opgezet. Dit is een koffiewinkel waar hij jongeren helpt met re-integreren. Hij vindt dat instanties nu vooral het 'laaghangend fruit' faciliteren. Maar er moet meer komen voor de jongens die wat lastiger te hanteren zijn. Bij ons krijgen ze zo’n kans."