Een beter milieu begint niet bij jezelf

De Publieke Tribune (Human) trekt met presentator Coen Verbraak het land in om met betrokkenen in gesprek te gaan over verschillende kwesties die momenteel spelen. Kwesties die de samenleving verdelen en die een beroep doen op het vermogen om tot een goede dialoog te komen. Zoals dit keer het klimaat.

In de maandelijkse radiovariant van De Publieke Tribune op NPO Radio 1 sprak presentator Coen Verbraak onlangs met journalist en schrijver Jaap Tielbeke (Een beter milieu begint niet bij jezelf), schrijver Babette Porcelijn (De Verborgen Impact, over eco-neutraal leven) en architect Thomas Rau. Uit hun gesprek destilleerden we drie lessen.

1. Nederlanders leven gemiddeld alsof we bijna 4 aardbollen hebben

Als iedereen ter wereld zo zou leven als de gemiddelde Nederlander hebben we maar liefst 3,6 aardes nodig, volgens berekeningen van industrieel ontwerper en schrijver Babette Porcelijn.

De grootste klimaatimpact zit niet in vliegen of auto rijden, maar in het kopen van spullen. Deze spullen bevatten ook nog eens verborgen impact: dat is de vervuiling die al voor het eerste gebruik heeft plaatsgevonden door de productie en het vervoer van je nieuwe aanwinsten. Volgens Porcelijn kan je pas echt effectief verduurzamen als je weet waar de grootste problemen zitten.

2. Een beter milieu begint niet bij jezelf

We hebben te lang naar de consument gekeken om in actie te komen voor het klimaat, volgens journalist Jaap Tielbeke. Hij is groot geworden met de overheidscampagne van 'Een beter milieu begint bij jezelf'. Daarin werd opgeroepen om je afval te scheiden, het licht uit te doen als je weggaat, en korter te douchen. Het is een verhaal dat al lange tijd de ronde doet, en wat hij als kind ter harte nam: als kleine milieuactivist ging hij voor natuurclubs de ronde langs de deur, en probeerde hij zo duurzaam mogelijk te leven.

Inmiddels zijn we zo’n dertig jaar verder en is dit verhaal nog steeds dominant, maar ondanks inspanningen van groene consumenten is de problematiek alleen maar groter geworden.

"Terwijl wij spaarlampen indraaien en plastic recyclen, blijft de fossiele industrie olie oppompen en komt het inkrimpen van de veestapel nauwelijks van de grond", zegt Tielbeke. "Als je de grote slag wilt slaan, en dat is wat je nodig hebt om de klimaatcrisis een halt toe te roepen, moet je de oplossing bij de bron zoeken: de fossiele industrie en de intensieve veehouderij. Het navelstaren naar een groene leefstijl van de consument draagt daar niet aan bij."

3. Het is een illusie om te denken dat we met de aarde kunnen onderhandelen

"Stel," zegt architect Thomas Rau, "je hebt relatieproblemen met je partner, die helemaal klaar met je is en van plan is om weg te gaan. Je partner vraagt je om eens drie dingen te noemen waaruit blijkt dat je nog steeds van me houdt. 'Nou liefje', zeg jij, 'weet je wat? Je hebt last van mijn roken, dus daar stop ik in 2030 mee. In 2045 stop ik met drinken. En die buitenechtelijke relaties van mij heb je ook een hekel aan, dus die zal ik in 2055 voor 87,3% beëindigen'."

Dan weet iedereen: dat gaat niet goed. En toch is dat precies wat wij met de aarde doen, volgens Rau. "We zijn te gast op de aarde, maar wij denken met de gastheer te kunnen onderhandelen. Het is hoog tijd dat we de huisregels gaan bestuderen en ons daarnaar gedragen. Want de natuur laat niet met zich sollen."

De Publieke Tribune

Luister hier de hele uitzending, of abonneer je op De Publieke Tribune podcast via Apple of Stitcher.