Gaswinning Groningen direct stilgelegd in 2012 als het om een klein gasveld zou gaan

Nog steeds is de aardbeving in Huizinge de zwaarste tot nu toe in het Groningse gasgebied. De beving op 16 augustus 2012 had een kracht van 3,6 op de schaal van Richter en zorgde binnen korte tijd al voor 1400 schademeldingen. Later kwam de toezichthouder, Staatstoezicht op de Mijnen, met een nieuwe analyse van de aardbevingsrisico’s.

Hun advies aan de politiek loog er niet om. De aardbevingen konden wel eens zwaarder zijn dan vooraf gedacht, waarschuwden zij. En er bleek een direct verband tussen het aantal aardbevingen en de hoeveelheid en de snelheid van de gasproductie. Om risico’s op zwaardere aardbevingen te verkleinen, moest de gaswinning daarom omlaag, zover als praktisch mogelijk.

Kleine velden

De ambtenaren op het ministerie van Economische Zaken, dat over de gaswinning gaat, bleken aanvankelijk overtuigd van de bevindingen van Staatstoezicht. Op 6 november schreven zij een nota aan de kersverse minister Henk Kamp (VVD). Daarin noemen zij het het omlaag brengen van de gasproductie 'de meest voor de hand liggende maatregel', om de risico’s in Groningen te beperken.

In minder belangrijke gasvelden zou de productie zelfs zijn gestopt, stellen de ambtenaren: "Bij kleine velden zou de gasproductie direct stilgelegd worden totdat helder is uit onderzoek wat de oorzaken zijn en welke mitigerende [beperkende; red.] maatregelen er genomen kunnen worden." Dat was alleen geen optie 'gezien het grote belang van het Groningen-gas'.

Dat Groningse gas leverde de schatkist namelijk meer dan 10 miljard euro per jaar op en zou van groot belang zijn voor de voorzieningszekerheid van Nederland. Volgens latere berekeningen zou de rekening voor het terugdringen van de gaswinning ook als snel in de miljarden lopen. Net nu Rutte II zichzelf 16 miljard euro aan pijnlijke bezuinigingen had opgelegd.

Onderzoek

Op 25 januari besloten minister Kamp en het kabinet daarom om eerst extra onderzoek af te wachten, dat bij elkaar een jaar zou duren. Het advies van Staatstoezicht om de gaswinning direct te verminderen werd dus genegeerd. Tot frustratie van de voormalig Inspecteur-Generaal van Staatstoezicht, die dat besluit later 'meedogenloos' noemde.

Minister Kamp verdedigde zijn besluit destijds ook door erop te wijzen dat hij 'meer informatie' nodig had voor hij zo’n drastisch besluit zou kunnen nemen. Vandaar dat het kabinet zou wachten tot het extra onderzoek was afgerond. Maar was de informatie in het rapport van Staatstoezicht dan niet genoeg?

Second opinion

Begin november 2012 leken de ambtenaren nog overtuigd dat het verminderen van de winning 'voor de hand lag' in lijn met de bevindingen van Staatstoezicht. Maar medio november adviseerden zij toch dat het 'gezien de gevoeligheid en de grote consequenties' verstandig was 'om een second opinion op de analyses [van Staatstoezicht] te laten uitvoeren bij het KNMI.'

Dat gebeurt vervolgens ook. In de maanden erna krijgen zowel de NAM als het KNMI inzage in de analyses en aanbevelingen van Staatstoezicht en stellen zij aanpassingen voor. Twee belangrijke conclusies delen zij: het is niet uit te sluiten dat aardbevingen zwaarder kunnen zijn dan eerder aangenomen. En: De hoeveelheid aardbevingen houdt verband met het winningsniveau. Maar de conclusie dat de winning beperkt moest worden om schade te voorkomen, namen zij niet over.

Of inhoudelijke argumenten of de grote belangen bij de interne discussie nu de doorslag hebben gegeven, zal moeten blijken uit de parlementaire enquête. Over twee weken beginnen de verhoren. Duidelijk is dat er in elk geval niet uit voorzorg voor beperking van de winning is gekozen, ook al namen ambtenaren de risico-analyses van Staatstoezicht aanvankelijk zeer serieus.

Wil je de ambtelijke stukken zelf lezen? Klik dan hier.