'Spitsheffing efficiënte manier om files korter te maken'

Zowel het Cultureel Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) komen tot deze oplossing. De heffing zou naar alle waarschijnlijkheid ingevoerd worden op plaatsen waar files zijn of dreigen te ontstaan. Vooral in de Randstad en in de spitsuren. In Singapore, Londen en Stockholm wordt al met zo'n heffing gewerkt, en met effect. "Het laat zien dat mensen reageren op financiële prikkels."

Drukte rondom spits

De spitsheffing moet mensen stimuleren op andere tijden te rijden. Daardoor ontstaat de kans dat de druk rondom de klassieke spits toeneemt, maar dat is volgens Verhoef geen probleem omdat je de wegcapaciteit beter benut. "Bij een knelpunt komen te veel auto's in het begin van de spits aan en daardoor blijft een file groeien." Als een deel van de auto's later komt, neemt de file al af. 10 procent minder auto's in de spits zorgt al voor een kortere file.

Thuiswerken

De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat mensen flexibeler met tijd en ruimte omgaan. Bijvoorbeeld door de eerste paar uur thuis te werken of de ochtendvergadering via Zoom te doen, aldus Verhoef.

Ook verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen ziet dat het virus als een stok achter de deur heeft gewerkt om meer thuis te werken. Toch denkt hij dat de kans groot is dat werknemers na de crisis in het oude patroon vervallen en weer 's ochtends naar kantoor vertrekken en 's avonds massaal tegelijkertijd terug naar huis gaan.

'Niet eerlijk'

Voor de crisis werd al geëxperimenteerd om mensen buiten de spits te laten reizen door ze een beloningen te geven. Deze positieve prikkel werkte maar "mondjesmaat", zegt Tertoolen. Een negatieve prikkel, dus betalen voor de spits, werkt wel. "Mensen die kunnen schuiven, doen dat. Wie gaat meer betalen dan nodig is?"

'Werkt niet'

Steven van Eijck, vice-voorzitter van de Mobiliteitsalliantie, ziet niets in een spitsheffing. "Het werkt niet, er is geen draagvlak voor." Hij pleit voor een systeem waarbij betaald wordt naar gebruik, waarbij bijvoorbeeld ook de mate van vervuiling van een voertuig meeweegt.

Een heffing naar gebruik kan ook een oplossing zijn voor wegvallende inkomsten uit accijns op benzine. "Met dit kabinet is het lastig, maar het volgend kabinet kan er niet omheen."

Vertrouwen in plaats van wantrouwen

Met de lessen geleerd uit de coronacrisis is een spitsheffing niet nodig, denkt hij. "We komen uit een periode van wantrouwen waarin men op kantoor moest zijn om te zien dat iemand aanwezig was. Dat is met enige versnelling omgezet in een systeem van vertrouwen waarin men vanuit huis werk doet."

Een combinatie van thuiswerken en de spreiding van openingstijden van bijvoorbeeld de scholen en universiteiten, is voldoende om de spits op te lossen, zegt Eijck. "We zitten nu al op 97 procent van de normale mobiliteit en er zijn geen files door spreiden en thuiswerken."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.