Het Vliegenbos in Amsterdam doet het licht uit: 'Natuur raakt ontregeld door kunstlicht'

In de Randstad is de 'lichtvervuiling' de afgelopen 25 jaar met zo’n 45% toegenomen. We komen er steeds meer achter hoe schadelijk dat is. Zowel mens als dier ondervinden hier veel overlast van.

Experiment

Midden in Amsterdam-Noord, in het Vliegenbos vindt nu een experiment plaats waarbij alle kunstverlichting is uitgezet. Het is één van de laatste iepenbossen waar doorgaans een rij lantarenpalen doorheen loopt. Stadsecoloog Fred Haaijen kreeg het stadsdeel zover alle lampen te doven.

Licht is volgens Haaijen een belangrijk verkeersbord voor dieren. "Zo houden nachtvlinders de maan graag links van zich. Als ze de maan verwarren met een lantaarnpaal, vliegen ze zich al snel een ongeluk en vallen ze te pletter", zegt hij in 5 Dagen.

Zo zag je in New York bij het monument van de Twin Towers ladingen vogels neerstorten toen er nog twee lichtbundels naar boven schenen.

Verstrekkende gevolgen

De ecologische ramp die zich voltrekt wordt nauwelijks opgemerkt maar heeft verstrekkende gevolgen. Zo scheiden nachtvlinders door al dat kunstlicht geen lokstoffen meer af waardoor de paring in gevaar komt en er geen bestuiving meer kan plaatsvinden.

"Koolmezen in de buurt van een lantaarnpaal, gaan vijf dagen eerder broeden. Op het moment dat de jongen uitkomen, is er nog geen voedsel en sterven ze."

Er zijn ook dieren die zich aanpassen. Maar het probleem is dat niet alle dieren in de versnelde evolutie meekomen, en daarmee sommige dieren op achterstand en andere in het voordeel komen te staan.

"Het systeem raakt ontregeld. Als vlinders geen planten meer bestuiven, geven planten geen zaden en hebben bosmuizen niets te eten." Daarom hoopt Haaijen met dit experiment de kringloop van de ecologie in de stad weer zal herstellen.

Naaktslakkenplaag

Zo nu en dan krijgen we wel een signaal dat er iets grondig mis is. Haaijen wijst op de naaktslakkenplaag: "Egels zijn dol op naaktslakken. Maar als de hele tuin verlicht is, komen er geen egels en blijf jij met de slakken zitten."

In Zunderdorp organiseert hij vleermuisexpedities om de mensen kennis te laten maken met de dieren van de nacht. "De vleermuis eet kruiwagenladingen aan muggen per jaar, dus wees daar zuinig op."

Het aantal vleermuizen neemt snel af. Zo’n tien jaar geleden waren er in Amsterdam nog 10.000 vleermuizen, nu zijn er nog maar 7000. Fred Haaijen hoopt dat de proef in het Vliegenbos uitgebreid wordt naar andere plekken in Nederland.

"We zitten op een kantelpunt. Er zijn hele generaties die niet meer weten wat de Melkweg is. Donkerte is een kwaliteit en als wij vervreemden van de natuur, geven we de natuur ook op zijn sodemieter."