Sterren kijken vannacht? Dat kan hier, ondanks toename lichtvervuiling

Door het hele land zijn vannacht op de 'Nacht van de nacht' onder andere nachtwandelingen, vaartochten en nachtvlinderexcursies te doen. Ook is er nachttheater of kun je uit eten in het donker. Dat alles om aandacht te vragen voor de toenemende lichtvervuiling.

Verstoorde oriëntatie en aantasting energiebalans

Door buitenverlichting wordt de avond en nacht verkort. Nachtelijk kunstlicht kan op veel manieren de levenscyclus en het gedrag van dieren beïnvloeden. Zoals bijvoorbeeld vleermuizen die door te veel licht minder eten zoeken. Buitenverlichting is van invloed op het gedrag van dieren door desoriëntatie, afstoting en aantrekking.

De verstoorde oriëntatie tast hun energiebalans aan. Bovendien kunnen dieren uit hun winterslaap worden gehouden, waardoor de kans op uitputting en sterfte toeneemt. Een van de bekendste en meest zichtbare voorbeelden van het effect van licht op dieren is de nachtvlinder, die wordt aangetrokken door een lantaarnpaal en door uitputting zichzelf dood vliegt.

Na onderzoek is inmiddels bekend dat groen licht het minst van invloed is op vogels en vleermuizen. Daarom is op booreilanden en langs fietspaden al op diverse plekken groene verlichting aangebracht.

'We zijn niet meer gewend aan het donker'

Ook de mens wordt beïnvloed door teveel kunstlicht. "We zijn niet meer gewend aan het donker", zegt astronoom Theo Jurriens van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij denkt dat we steeds minder aan het donker gewend raken en dat onze ogen zodanig evolueren dat we in de toekomst niet meer zonder licht kunnen. De universiteit is in het Lauwersmeergebied bezig met de bouw van een sterrenwacht, omdat het daar nog echt donker kan zijn.

Wat kunnen we zelf doen om lichtvervuiling tegen te gaan? Volgens boswachter Jaap Kloosterhuis van Staatsbosbeheer in de Lauwersmeer kunnen we best af met minder buitenverlichting: "En als je dan toch verlichting wil, zorg dan voor armaturen waardoor het licht niet naar boven straalt."

Duisternis in de wetenschap

Ook de wetenschap buigt zich over het belang van duisternis. De Rijksuniversiteit Groningen heeft een duisternis-meetwerk in het leven geroepen: op vijf verschillende plekken in het noorden van Nederland zijn er meetpunten die automatisch registreren hoe donker het is. En er komen nog meer meetpunten bij.

Nu al is op de grafieken duidelijk te zien dat het in de stad Groningen veel lichter is dat in bijvoorbeeld het Lauwersmeergebied, dat sinds 2016 het predicaat 'Dark Sky Park' mag dragen. Een 'Dark Sky Park' is een gebied waar het donker is, waar de duisternis behouden blijft en waar bezoekers 's nachts welkom zijn om die duisternis te beleven en de sterrenhemel te zien.

'Dark Sky Park' Lauwersmeer

Het Lauwersmeer is één van de twee Dark Sky Parken in Nederland, het andere is De Boschplaat op Terschelling. Niet toevallig liggen allebei de parken in het noorden van Nederland: daar heb je nog onbewoonde en dus donkere gebieden.

Hoor alles over de toenemende lichtvervuiling, het effect daarvan op mens en dier en de Nacht van de Nacht deze zondag bij Vroege Vogels.

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur.

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.