Fabrikanten opereren onbevoegd op de OK

Leveranciers van medische hulpmiddelen bieden vooral steun bij het implanteren van hun nieuwe producten en bij complexe operaties. Chirurgen, inkopers en vertegenwoordigers bevestigen tegenover Argos dat dit regelmatig gebeurt. Met name in de orthopedie en cardiologie is de aanwezigheid van een vertegenwoordiger gebruikelijk. Ze staan naast de chirurg en voeren daarbij handelingen uit die soms verder kunnen gaan dan louter assisteren.

Afhankelijk

“Ik zat met mijn handen in de patiënt. Ik hield een wond open met kromme vorken, haalde spieren opzij met haken, zoog bloed af of hield een been stevig vast zodat het kniegewricht er beter inklikte”, zegt Gert-Jan Meijer, die werkte als vertegenwoordiger van orthopedische bedrijven. “Sommige artsen waren zo afhankelijk – dat ze niet meer zonder de industrie konden”, laat een inkoper van medische hulpmiddelen weten.

De achtergrond van vertegenwoordigers op de OK is divers: het zijn voormalig operatieassistenten, maar ook salesmanagers en fysiotherapeuten. Martin Buijsen hoogleraar gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit, stelt dat medische handelingen uitsluitend uitgevoerd mogen worden door BIG geregistreerde artsen. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), ziekenhuizen en de Nederlandse Orthopedische Vereniging (NOV) verklaren tegenover Argos geen kwaliteitseisen te hanteren aan de vertegenwoordigers op de OK. We vroegen ook aan fabrikanten welke kwaliteitseisen ze stellen aan hun medewerkers. Daarop kwam geen reactie.

Patiënten blijken niet altijd geïnformeerd te zijn over de aanwezigheid van fabrikanten op de operatiekamer. Patiëntenfederatie Nederland laat schriftelijk weten: “We weten hier niets van af. We weten niet of vertegenwoordigers in de OK zijn en of ze wel of niet BIG-geregistreerd zijn.” Volgens hoogleraar Buijsen is de wet duidelijk: “Wij hebben in Nederland een wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst die bevat bepalingen over ruimtelijke privacy. Dit betekent dat behandeling buiten waarneming van derden moet gebeuren. Op het moment dat een fabrikant een patiënt kan zien, is het al fout. Dus er mag niemand in de behandelkamer aanwezig zijn die er niet behoort te zijn. Als dat wel het geval is dan moet de patiënt erover geïnformeerd worden en de patiënt moet daarmee hebben ingestemd.”

Wil je meer weten? Kijk dan op de website van Argos

“Ik vind het schokkend dat er zulke nauwe banden zijn tussen de fabrikanten en artsen. En dat we daar niks van weten”, zegt PvdA-kamerlid Liliane Ploumen in reactie op het onderzoek van Argos. Ploumen is bezig met een wetsvoorstel dat melding van financiële relaties tussen zorgverleners en fabrikanten verplicht stelt. ‘Als een vertegenwoordiger van de industrie in de operatiekamer aanwezig is om te assisteren bij een operatie is dat ook een bijdrage in natura. En dat is onwenselijk.’

Ploumen krijgt bijval van collega-Kamerlid Henk van Gerven (SP). ‘Het is voor mij echt een verrassing dat ze op de operatiekamer staan. Ik ben verbaasd dat er geen duidelijke regels zijn voor personeel van hulpmiddelenfabrikanten die op de OK rondlopen. Het is duidelijk dat de Inspectie een onderzoek moet instellen wat ons betreft. Samen met mevrouw Ploumen zal ik de minister om een reactie vragen.’

Meer journalistiek speurwerk?

Argos is het onderzoeksjournalistiek programma van de VPRO en HUMAN. Je hoort Argos op zaterdag van 14.00 tot 15.00 uur op NPO Radio 1. Terugluisteren kan via je favoriete podcastapp of via de website van NPO Radio 1. Volg Argos ook via Facebook en Twitter.