Journalist Jelle Brandt Corstius: 'Ik voelde me verbonden met Rusland'

Correspondent Rusland

Drie jaar geleden zou Jelle Brandt Corstius een serie maken over Rusland, tot hij te horen kreeg dat Rusland Oekraïne binnenviel en de oorlog begon. "Ik was in shock. Mijn dochter, die toen acht jaar was, zag mij in de deuropening huilen. Voor het eerst in haar leven." Brandt Corstius was vijf jaar lang correspondent in Rusland en vond het niet gemakkelijk om weg te gaan. "Naast het leed van de Oekraïners, moest ik op dat moment ook afscheid nemen van Rusland: een plek waar ik me echt verbonden mee voelde."

Met de oorlog komt Brandt Corstius zonder werk te zitten, waardoor hij besluit de podcast Voordat de bom valt, te gaan maken. "Ik praatte de luisteraar in tien minuten bij over de oorlog. De eerste twee maanden elke dag en in de twee jaar daarna wekelijks. Totdat ik begon met het filmen van de serie (Van Moskou tot Maiden, red.)."

Documentaire-aanpak

De journalist voelde al snel de behoefte om naar Oekraïne te gaan. "Het kriebelde al langer door het maken van de podcast; het voelde raar dat ik daar nog niet was. Maar je hebt natuurlijk echt een reden nodig om te gaan."

In de serie gebruiken we een 'documentaire-aanpak', vertelt Brandt Corstius. "We geven aandacht aan wat de Oekraïners bezighoudt, in plaats van alleen maar te focussen op de ontwikkelingen aan het front en de geopolitieke situatie. Het gaat al drie jaar lang over hoe zielig de Oekraïners zijn en dat de Russen klootzakken zijn. Dat weten de kijkers wel. Ik vond het juist leuk om dieper te kunnen gaan."

Er zijn ook zaken waarmee je bij het maken van een oorlogsserie van te voren geen rekening houdt. "Je denkt natuurlijk wel aan je veiligheid, maar niet aan dat er bijvoorbeeld geen evenementen zijn tijdens een oorlog. Er zijn geen voetbalwedstrijden, geen feesten, bijna geen bruiloften. Er zijn geen beurzen waar je een beetje rond kan lopen." Iets waar ze ook niet aan hadden gedacht, was de stroomuitval en de ontwrichtende gevolgen daarvan. "Je kunt je apparatuur niet opladen, maar bijvoorbeeld ook de pompen in de stad werken op elektriciteit, waardoor je de wc niet kunt doorspelen. Er is geen stromend water, geen internet."

Betrokkenheid versus afstandelijkheid

Om zijn werk goed te kunnen doen, is het volgens Brandt Corstius belangrijk dat hij zich emotioneel niet te veel laat meesleuren in het leed van de mensen die hij ontmoet. "Die muur is belangrijk. Het is geen cynisme, maar je kan ook niet het leed van de wereld op je schouders dragen. Je moet grenzen stellen, anders draai je gewoon door."

Een voorbeeld van het zoeken naar de balans tussen betrokkenheid en afstandelijkheid deed zich voor bij Serhi, een veteraan die zijn beide benen en het grootste gedeelte van zijn eenheid verloor. "Dan ga je er na het filmen niet meteen van door. Zijn vrouw had bietensoep voor ons gemaakt en we gingen daarna nog even naar zijn kelder, waar hij inmaakpotten had staan. Na samen nog wat gelachen te hebben, vertelde hij dat dit voor hem de leukste dag van het jaar was."