Hoe dringen we plastic afval terug?

Bij Dit is de Dag zijn vier mensen te gast die de casus ieder vanuit hun eigen vakgebied bekijken: 'zwerfinator' Dirk Groot, Jan-Henk Welink van de TU Delft, Michiel Roscam-Abbing van de Plastic Soup Foundation en Vera Dalm van Milieu Centraal.

Troep trekt troep aan

Om de grootte van het probleem te benadrukken is zwerfinator Dirk Groot een rondje gelopen op het Mediapark in Hilversum. Na 1,8 kilometer wandelen was een wasmand al tot kniehoogte gevuld.

Een veelgehoord credo in de wereld van het zwerfvuil is 'schoon houdt schoon'. Als je leefomgeving netjes is, zal je minder snel zelf troep maken is de gedachtegang daarachter. Groot ontdekte dat het niet zo simpel is. Hij deed onderzoek naar hoeveel blikjes, flesjes en andere troep er op straat liggen. "Ik ben op gegeven moment steeds hetzelfde traject gaan lopen: hoe snel komt het afval er weer bij nadat ik het eerder heb opgeruimd. En dan zie je dat er telkens weer troep ligt. Troep trekt andere troep aan, maar schoon houdt dus niet schoon."

Groot pleit daarom voor een beloningssysteem voor milieuvriendelijkere verpakkingen. "Geef bedrijven die deelnemen aan een statiegeldsysteem financiële voordelen. Dat werkt in Noorwegen ook." Statiegeld motiveert op zijn beurt mensen weer om bewuster met hun troep om te gaan, denkt Groot.

Michiel Roscam Abbing van the Plastic Soup Foundation is net als Groot voorstander van statiegeld: "Hoe minder plastic we produceren, hoe beter. En plastic wat je terugbrengt, dat hoef je niet opnieuw te maken."

Recycling

Statiegeld is volgens het panel een belangrijke optie, maar hoe zit het dan met de optie zonder financiële prikkel - het hergebruiken, oftewel recyclen?

Tafelgenoot Dirk Groot ziet in recycling geen grote, allesomvattende oplossing. Een actie als Nederland Schoon kan dan ook niet de goedkeuring wegdragen van zwerfinator Groot: "We gebruiken recycling als excuus om nog meer plastic te gebruiken. We moeten gewoon minderen! Nederland Schoon beloont het veel weggooien. Dus hoe meer plastic in de bak, hoe meer geld je krijgt. Dan stimuleer je dus het gebruik van verpakkingen."

Jan Henk Welink, van het Kenniscentrum duurzaam grondstoffenbeheer aan de TU Delft, signaleert een denkfout rondom dat hele proces van recyclen. "Als een gebruikt product van mindere kwaliteit wordt aangeleverd bij de recycling, krijg je te maken met downcycling: recyclen met minderwaardig product. Er zijn mensen die zeggen: dat is slecht. Recyclen heeft pas zin als het met dezelfde kwaliteit kan als het oorspronkelijk product. Maar ik denk juist: het is toch prima? Alles wat er terugkomt hoef je in ieder geval niet weer uit de grond te halen."

Oplossing dichtbij

Dat de tafel vooral inzet op het minderen in het gebruik van plastic is inmiddels duidelijk. Plastic is af en toe onvermijdelijk, legt Vera Dalm van Milieu Centraal uit. Het plastic rondom een komkommer in de supermarkt is daar een voorbeeld van. "Eten komt van ver weg, legt langere routes af en moet steeds langer bewaard worden. Als je komkommer uit de tuin komt, hoef je er geen plastic omheen te doen. Maar als 'ie van ver komt, gaan er heel veel dagen overheen. Een plastic verpakking raakt niet beschadigd tijdens transport en door het plastic is het ook langer houdbaar in de koelkast."

Daarom is het juist raadzaam om na te gaan denken over het productieproces. Als je écht van plastic af wil op de lange termijn, dan heeft dat gevolgen voor bijvoorbeeld de aanschaf van je groenten en fruit. Dalm: "Haal die komkommers dichter bij huis, dan hoeven ze niet in het plastic te zitten tijdens transport."

Een doorn in het oog wat betreft plastic is wel voor alle tafelgasten de zogenaamde 'on the go-producten'. Bakjes met meloen van de supermarkt op het station, een salade in een plastic verpakking, etcetera. Daar moeten verkopers beter over nadenken, vindt Michiel Roscam Abbing: "Tenzij de kwaliteit van het eten achteruit gaat door geen plastic te gebruiken moet er voor de producent een optie zijn om niet alles in zo'n klein bakje te stoppen." Dirk Groot valt hem bij: "Bij veel producten is het gewoon onnodig. Zoals de pepermuntjes in een restaurant. Die wikkeltjes waaien vaak weg en worden dan dus niet weggegooid."