Bisschop in open brief: graag in gesprek met Dijkhoff

In Dit is de Dag geeft De Korte toe dat zijn kerk de voorbije jaren veel goede mensen is kwijtgeraakt. Hij zegt te willen zoeken naar raakvlakken met Dijkhoff en de VVD. “Het liberalisme heeft zijn wortels niet alleen in de verlichting maar ook in het christendom. We hebben dit mooie land gezamenlijk gestalte gegeven.”

Bisschop De Korte schrijft in zijn brief dat hij het conflict tussen Eijk en Dijkhoff "uitermate pijnlijk" vindt. "U houdt kardinaal Eijk maar ook mij als bisschop een spiegel voor waarin wij eerlijk moeten willen kijken. Uw stevige woorden dwingen ons tot zelfreflectie".

Gesprek met Eijk

De Korte denkt dat kardinaal Eijk op korte termijn in gesprek wil met Dijkhoff. “Dat lijkt me nog mooier dan een gesprek met mij. In dat geval krijgt hij geen Bossche Bol maar een Domtorentje.”

De volledige brief van bisschop De Korte is hieronder te lezen:

Beste heer Dijkhoff,

Recent zond ik als een van de Brabantse bisschoppen aan de katholieken een brief met de oproep om trouw te blijven, juist nu de Kerk het moeilijk heeft. Helaas heb ik u niet kunnen overtuigen. Door u als kwetsend ervaren opmerkingen van kardinaal Eijk aan uw adres, vormden het laatste zetje om de Kerk vaarwel te zeggen. Ik vind de hele situatie uitermate pijnlijk. Anders dan de kardinaal u typeert, ziet u zichzelf niet als een hyperindividualist maar als een mens die leeft met en voor anderen.

U houdt kardinaal Eijk maar ook mij als bisschop een spiegel voor waarin wij eerlijk moeten willen kijken. Uw stevige woorden dwingen ons tot zelfreflectie. Hebben wij als kerkleiders goede, liefhebbende en sociale mensen werkelijk weggejaagd? Vinden wij de letterlijkheid van dode woorden belangrijker dan de noden van levende mensen? Uw harde woorden moeten wij serieus nemen. Ik weet van de spanning tussen de moderniteit en het katholiek belijden. Veel mensen vinden de katholieke moraal veeleisend. De lat ligt hoog. Maar dat geldt ook voor het onderwijs van Jezus in het Nieuwe Testament. Tegelijk weet de katholieke traditie van de weerbarstigheid van het bestaan en de spanning tussen leer en leven. Niet voor niets bestaat de uitdrukking op de preekstoel een leeuw; in de biechtstoel een lam. Uit uw brief blijkt dat u goede herinneringen hebt aan uw katholieke opvoeding. Uw ouders, priesters en anderen brachten u positieve waarden bij. Ongetwijfeld doelt u dan op de spreekwoordelijke Brabantse gemoedelijkheid maar ook op een sterk gemeenschapsbesef. Naar mijn overtuiging vormen dat onderdelen van de katholieke erfenis. Katholiek ben je immers nooit alleen maar altijd in verbondenheid met anderen.

Doorpraten?

U bent niet alleen Klaas Dijkhoff maar ook een van de huidige liberale leiders in ons land. Dat geeft het publiek verlaten van de Kerk natuurlijk een extra impact. Graag zou ik met u doorpraten. Niet om u over te halen om uw beslissing terug draaien, al zou ik dat natuurlijk ten zeerste toejuichen. Maar veeleer om de relatie tussen het katholicisme en het liberalisme uit te diepen.

Wij beiden zijn ongetwijfeld dankbaar voor het werk van de liberale staatsman Thorbecke. De herziening van de Grondwet van 1848 betekende dat een groot aantal vrijheden werden vastgelegd, ook de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van vereniging en vergadering. Dat gaf de katholieken de mogelijkheid om de vleugels uit te slaan en te emanciperen. Nederlandse katholieken mogen tot op de dag van vandaag Thorbecke daar dankbaar voor zijn.

Bijbelse wortels

Naar mijn overtuiging heeft het liberalisme ook Bijbelse wortels. Ik baseer mij daarbij op het prachtige boek van Larry Siedentop, Inventing the Individual. Volgens deze studie is het liberalisme met zijn nadruk op individuele vrijheid en persoonlijk geweten niet uitsluitend het product van de Verlichting maar heeft het ook zijn wortels in het vroege christendom. Centrale evangelische noties zijn immers dat alle mensen voor God gelijkwaardig zijn. Het evangelie spreekt ook over de vrijheid van de kinderen Gods en leert een broeder- en zusterschap van alle mensen. Siedentop durft dan ook te stellen dat het liberalisme aan de Bijbel schatplichtig is. Het liberalisme is er niet ondanks maar dankzij het christendom. Het zou boeiend zijn als wij daar nog eens over zouden kunnen doorpraten. In het actuele politieke debat komt steeds opnieuw de verhouding tussen individu en gemeenschap aan de orde. Zowel het katholiek sociaal denken als een sociaal liberalisme zullen erkennen dat een mens alleen maar tot bloei kan komen in een netwerk van familie, vrienden en andere mensen.

Wees welkom!

Beste heer Dijkhoff, uw gewetensbeslissing moet ik respecteren. Maar mag ik in mijn hoedanigheid van bisschop-referent voor Kerk en Samenleving, u, als kopstuk van de grootste liberale partij, uitnodigen in dialoog te blijven met de Kerk, ook met bisschoppen en kardinalen. Liberalen en katholieken hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de opbouw van ons mooie land. Volgens mij kunnen wij elkaar scherp houden. In ieder geval bent u welkom in het bisschopshuis aan de Parade voor een kop koffie natuurlijk inclusief een Bossche bol. Hopelijk vinden wij in onze drukke agenda’s binnen afzienbare tijd ruimte voor een dergelijke ontmoeting.

Gerard de Korte

Bisschop van ’s-Hertogenbosch