Hoe ‘woke’ was de Universiteit van Amsterdam in de jaren 80?

Vrije moraal

Op de faculteit ontstond in de jaren 80 een sterke feministische beweging, er kwam een vrouwenoverleg en er werd gepleit voor meer vrouwelijke docenten en meer vrouwelijke antropologische schrijvers in het curriculum van de studie. Blijvende veranderingen. Maar er werd ook veel geëxperimenteerd met relaties en seksualiteit, eigenlijk heerste er een heel vrije moraal.

Er was maar één ding uit den boze: het huwelijk. Vrouwen die getrouwd waren konden dat maar beter voor zich houden, want: "getrouwd zijn", zegt oud-student Beate Verrips, "betekende gewoon dat je alles had opgegeven".

Ook Gerdy van der Stap, tegenwoordig schrijver, herinnert zich de strategieën die moesten voorkomen dat je gevangen raakte in een traditioneel patroon: "Je moest toch wel altijd proberen meerdere mannen te hebben, want dan viel je niet in die kuil van het zorgzame en het traditionele monogame samenzijn. Het was niet de bedoeling om je helemaal te verliezen in een man."

Grensoverschrijdend gedrag

Maar deze vrijheid had een keerzijde, want op de faculteit waar alleen mannen lesgaven en de studentenpopulatie voor bijna 100% uit vrouwen bestond, werden regelmatig grenzen overschreden. Docenten die hun positie misbruikten om vrouwen ongegeneerd lastig te vallen of aan te randen. Er zijn talloze voorbeelden. En ook al was het een soort publiek geheim, iedereen wist wie zich er schuldig aan maakte. Oud-studente Paulien Boogaard herinnert zich het verhaal van een medestudente:

"Zij kreeg maar geen punt, dus ze moest iedere keer terugkomen in zijn kamer en dan wéér bespreken, en dan, als ze naar buiten wilde dan ging hij in de deuropening staan en zei: 'eerst een kusje' en dat wilde zij niet."

Veel te wit

Er waren meer onevenwichtigheden aan de faculteit. De populatie was bijna volledig wit. Bij zowel studenten als docenten. Mensen van kleur waren er op een hand te tellen. Voor Indrawati Gunawan, die een Indonesische vader heeft, speelde het een grote rol. Zij merkte aan haar medestudenten dat die weinig oog hadden voor ongelijkheid op basis van huidskleur. De keren dat zij zich in een bepaalde situatie ongemakkelijk of bedreigd voelde, werd ze niet serieus genomen. En als het over racisme ging in die jaren, dan betrof het alleen het racisme in verre landen. Dat de Nederlandse samenleving ook racistische kanten had, zagen haar medestudenten niet.

Dat is nu gelukkig wel anders. Antropologie is een veel gemengdere studie geworden. Met meer kleur en achtergrondverschillen. En dus is ook de strijd veranderd. "Ik denk dat iedere generatie, en we komen steeds een stapje verder, zijn eigen strijd moet leveren." Aldus Marina.

Hoe gaat het nu?

Op de faculteit voor Antropologie gaat het beter. Maar dat geldt helaas niet voor de UvA in het algemeen. In 2020 bleek uit cijfers die EenVandaag opvroeg, dat het aantal meldingen van seksuele intimidatie op universiteiten in twee jaar tijd bijna is verdubbeld. Op de UvA kwamen de meeste meldingen binnen. En in maart dit jaar, vertelde bestuursvoorzitter Geert ten Dam tijdens de UvA-opening van de Week tegen Racisme dat er nog steeds discriminatie is op de UvA.