'Black Friday maakte primitieve instincten in ons los'

Hebzucht, competitiedrang en kuddegedrag

Volgens psycholoog Walthuis is het met klimaatverandering en corona onverantwoord om massaal naar de binnenstad te trekken om de beste aanbiedingen te scoren. Waarom doen we het dan toch? "Black Friday spreekt een aantal primitieve instincten aan zoals bijvoorbeeld onze hebzucht. We willen hebben, hebben hebben en met korting willen we het al helemaal hebben."

Daarnaast hebben we enorme vergelijkings- en competitiedrang. "We willen meer, beter en groter dan de ander." Ook het fenomeen kuddegedrag speelt een rol. "Iedereen doet het en dan krijgen we fear of missing out: het gevoel dat je een kans hebt misgelopen."

Bewustzijn over koopgedrag

Volgens Walthuis gaan we met Black Friday in combinatie met onze menselijke instincten geen duurzame wereld krijgen. "We zullen een bewustzijn moeten ontwikkelen om die instincten minder leidend te laten zijn."

Volgens Nibud-directeur Arjan Vliegenthart zijn emoties vaak leidend bij de aanschaf van een nieuw product. “Je daarvan bewust zijn op dagen als deze is een goede stap om niet te veel onverantwoorde aankopen te doen.”

Hoogmis van de verleiding

Vliegenthart noemt de dagen voor de feestdagen een 'hoogmis van de verleiding', "Het is goed om je vóór Black Friday vast te oriënteren over wat je nodig hebt en of je het écht wil."

Ook kun je volgens hem onderzoeken of de aanbieding echt een aanbieding is. "De Consumentenbond onderzocht een paar jaar geleden al dat een aantal aanbiedingen eerst in prijs verhoogd zijn om vervolgens weer als aanbieding verkocht te worden. Dat is ook een mechanisme wat speelt." Zijn tip: "bij twijfel slaap je er nog een nachtje over."

Regels voor aanbiedingen

Edwin van Houten, directeur Consumenten van het ACM zegt dat veel verkopers zich niet aan de regels voor aanbiedingen houden. "Wanneer je zegt dat een product van 100 euro ineens 10 euro is, dan moet de prijs de afgelopen 3 maanden ook echt 100 euro zijn geweest."

Toch gebeurt dit niet in alle gevallen, zegt de AMC-directeur. "Gelukkig worden komend jaar de Europese regels aangescherpt om consumenten te beschermen en wordt het ook voor ons als toezichthouder makkelijker om dit in de gaten te houden."