Argos: Fabrikanten van beruchte matjes opereren mee met gynaecologen

Een bekkenbodemmatje (ook wel mesh) is een kunststof implantaat om verzakkingen te behandelen. Vrouwen ervaren door dit matje continu pijn, hebben een beperkte bewegingsvrijheid en zijn arbeidsongeschikt geraakt. Deze vrouwen waren destijds niet geïnformeerd over mogelijke complicaties. Ze wisten ook niet dat vertegenwoordigers van de omstreden matjes aanwezig waren in de operatiekamer om deze experimentele techniek te promoten.

Pas jaren na de ingreep ontdekten ze de innige samenwerking tussen ziekenhuizen en de mesh-fabrikanten, toen ze hun ziekenhuis aansprakelijk stelden voor de geleden schade, toen ze hun patiëntdossiers opvroegen vanwege de lopende rechtszaken of gewoon door stom toeval.

'Ik voelde mij verkracht'

De meeste vrouwen wilden alleen op anonieme basis met Argos spreken, behalve de Vlaamse Dora de Wilde. De complicaties na haar operatie betekenen een totale omwenteling. Haar werk en zeer actieve sociale leven worden ernstig beperkt door de continue pijn die ze heeft van haar matje. Ze wil het ziekenhuis aansprakelijk stellen en vraagt haar patiëntendossier op. Daarin ontdekt ze dat haar gynaecoloog tijdens de operatie geassisteerd werd door een vertegenwoordiger van Johnson & Johnson. "Er staat een vreemde man aan de operatietafel. Je bent bloot, je ligt onder narcose, zijn ogen zijn gericht op je intieme zone. Ik voelde mij zo verraden. Ik voelde mij verkracht."

Een Nederlands slachtoffer, Liset, kreeg in 2008 een kunststof bekkenbodemmatje in het Slingeland ziekenhuis in Doetinchem. "Mijn arts vertelde dat hij niet vaak de matjes heeft gebruikt bij patiënten. Daarom zou er nog iemand bij de operatie aanwezig zijn die wél de kennis en ervaring had. Jaren na mijn operatie vroeg ik aan mijn arts wie nu de man was die hem meehielp bij mijn operatie. Ik hoorde dat het een medewerker van Johnson & Johnson was. Ik voelde mij raar van binnen."

Patiëntveiligheid in gevaar

Het klinkt op het eerste gezicht nog niet zo vreemd: hulp inroepen van een fabrikant, zeker bij een ingewikkelde ingreep. Fabrikanten kennen hun producten immers van binnen en van buiten. Volgens Jan Klein, hoogleraar patiëntveiligheid, is er op zichzelf niets tegen samenwerking, maar stopt die wel bij drempel van de operatiekamer.

Vertegenwoordigers van fabrikanten laten mee-opereren is juist gevaarlijk. "Een arts hoeft zich daardoor niet heel goed voor te bereiden. Die kan al zijn problemen die hij ondervindt voorleggen aan iemand van de industrie. Dat is niet goed, een arts moet zich uitermate goed voorbereiden hoe hij een implantaat bij een patiënt moet plaatsen." De patiëntveiligheid is in gevaar door de wijze waarop ons zorgsysteem is ingericht, stelt de hoogleraar. "De aanwezigheid van de industrie in de operatiekamers heeft ertoe bijgedragen dat deze gebrekkige implantaten gedurende een aantal jaren in grote aantallen geplaatst zijn."

Geen toezicht

Argos heeft via de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) twee contracten ontvangen waarin staat dat vertegenwoordigers aanwezig waren op de OK in het UMC Utrecht bij het plaatsen van de kunststof bekkenbodemmatjes.

Lees hier het uitgebreide achtergrondartikel: “Ik voel mij verraden en verkracht”

Uit een rondgang langs ziekenhuizen blijkt dat vertegenwoordigers regelmatig gynaecologen ondersteunen bij het gebruik van implantaten. Ook de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) bevestigt dat gynaecologen op de OK hulp krijgen van een medewerker van een fabrikant, maar hoe vaak dit gebeurt en wat ze precies doen, weet de beroepsvereniging niet. Ook heeft de NVOG geen richtlijnen opgesteld.

Fabrikant: 'Medewerkers houden zich aan wetgeving'

Fabrikant Johnson & Johnson zegt in een reactie geen specifieke details over operaties te kunnen geven in verband met de privacy van patiënten. Volgens de fabrikant komt het voor dat vertegenwoordigers bij operaties aanwezig zijn om artsen te adviseren over producten. "Onze medewerkers houden zich in elk geval aan de lokale wetgeving, het ziekenhuisbeleid en het J&J-beleid om ervoor te zorgen dat hun aanwezigheid de patiëntenzorg niet belemmert."

PvdA-kamerlid Liliane Ploumen laat in reactie op het onderzoek van Argos weten: "De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) zal een onderzoek moeten instellen naar deze praktijken en indien nodig moeten er nieuwe regels komen, of moeten de huidige regels worden aangepast zodat de IGJ ook kan handhaven. Ik zal de minister opnieuw om een reactie vragen."

Meer journalistiek speurwerk?

Argos is het onderzoeksjournalistieke programma van de VPRO en HUMAN. Je hoort Argos op zaterdag van 14.00 tot 15.00 uur op NPO Radio 1. Terugluisteren kan via je favoriete podcastapp of via de website van Argos. Volg Argos ook via Facebook en Twitter.