‘Als in Drenthe iedere boer moet vertrekken, is dat niet te begrijpen’

"Ik schrijf iedere honderdjarige en daarboven een felicitatie", zegt Klijnsma bij Spraakmakers. "Dat is een behoorlijke stapel per maand kan ik u zeggen." In de provincie wonen vrij veel mensen op leeftijd en daarenboven worden die mensen ook nog eens veel ouder, legt ze uit. Dubbele vergrijzing is dat.

Huizenzoekers uit de Randstad

Deze mensen hebben extra zorg nodig. Zorg die, door de vele dorpen en kernen, niet gecentraliseerd is, legt ze uit. En dan is er ook nog eens een uittocht van jongeren – verpleegkundigen in de dop. Een van de oplossingen is Klijnsma de nieuwe hbo-opleiding voor verzorgenden in Emmen. Opgericht in samenwerking met hbo-instellingen en de Rijksuniversiteit Groningen. "Het trekt aan, dat is echt fijn."

Een andere oplossingsrichting is de trek uit de Randstad. Mensen hoeven niet meer iedere dag op het werk te zijn en zoeken Drenthe op voor de rust, het groen en de lage huizenprijzen. Maar hier komt Den Haag om de hoek kijken.

Stikstofkaart aanvechtbaar

Wat nodig is, is het verbeteren van de bereikbaarheid, vooral door flinke investeringen in het spoor in Noord-Nederland. Zo pleit voor de Nedersaksenlijn, die van Groningen, via Enschede naar Duitsland gaat en “het hele oosten kan ontsluiten.” Langs die lijn kunnen huizen gebouwd worden “en dat is voor heel Nederland hartstikke goed.”

Daar komt bij de stikstofreductie. De kaarten waarmee minister Van der Wal naar buiten kwam, kunnen het beste even ter zijde geschoven worden. Het is voor boeren best heftig om "heel erg concreet" te zien wie er wel en niet mag blijven, terwijl het kaartje "best wel aanvechtbaar is."

Veeteelt draagt veel bij

Ze maakt een onderscheid tussen wetgeving en alles daar omheen. "Wat wet is, is wet. En dat voeren we uit. Maar daarnaast staat er van alles in het Regeerakkoord, wil de Tweede Kamer van alles. Laten we dat nou eerst even uitkristalliseren, want niemand weet precies hoe de vork in de steel gestoken moet worden."

Dús moet er wetgeving komen, want dan is alles gewoon "glashelder." Dat er wat moet gebeuren, staat volgens de commissaris buiten kijf. "Ik vind het heel wezenlijk om te zeggen dat er veel te veel stikstof is, en daar moeten we wat mee. Dat geldt voor alle sectoren, maar we weten dat de veeteelt hartstikke veel stikstof bijdraagt."

Alle boeren weg?

Heel nauwkeurig en per gebied moet gekeken worden wat er speelt, en wat de oplossing is, vindt ze. Maar dat er boeren uitgekocht moeten worden, dat is onoverkomelijk. Ze snapt dat dat gevoelig ligt. Hoorde aan keukentafels verhalen van boerengezinnen die hun toekomst "opeens helemaal zagen veranderen."

Minder boeren dus, zegt ze, niet alle boeren weg. En die boeren die blijven, moeten natuur-inclusiever worden. Ze wijst op de heidevlaktes die begraasd moeten worden door schapen en andere grazers. Maar alle boeren weg? Nee. "Als in Drenthe iedere boer moet vertrekken, dan is dat niet te begrijpen. Dat betekent heel veel voor de gemeenschap in de dorpen. Wij wuiven de boeren niet uit."