Welk excuus gebruikte Hitler in 1939 om Nederland binnen te vallen?

Het incident

Op de desbetreffende dag in 1939, rijdt een gezelschap van vier heren – twee Britse en een Nederlandse spion, en hun chauffeur – richting Venlo. Hopend dat zij leden van het Duitse verzet treffen om zo gezamenlijk de opmars van Hitler een halt te kunnen toeroepen. Dat loopt anders. Het viertal trapt rechtstreeks in een vakkundig opgezette val van de Sicherheitsdienst. En in plaats van het voorkomen van een aanval in Nederland, wordt deze door het incident juist makkelijker gemaakt.

Desinformatie in oorlogstijd

Uit het krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek (KB) blijkt dat er wel melding wordt gemaakt van het 'Venlo-incident', maar dat de regeringspersdienst heeft geprobeerd de berichtgeving erover te censureren.

"Het is lange tijd stil", zegt KB-collectiespecialist Crijns, "waarna we – gevoed door Duitsland – tendentieuze berichten zien opduiken waarin de opgepakte spionnen van een complot tegen Hitler worden beticht. Het Venlo-incident laat zien dat desinformatie en propaganda iets is van alle tijden, en vooral in oorlogstijd veelvuldig wordt ingezet."

Reconstructie en paralellen

In vier afleveringen duiken Ruigrok en Crijns in de gebeurtenissen bij Venlo, het vooroorlogse Haagse inlichtingenmilieu, de achtergronden van de betrokkenen en de paralellen die er met het heden zijn te trekken. Ze bezoeken in München de plek waar op 8 november 1939 een mislukte bomaanslag op Hitler plaatsvond en vinden de neef van de man die daadwerkelijk achter de aanslag zat. Ondertussen komt een keur aan experts voorbij, waaronder emeritus-hoogleraar Bob de Graaff, universitair docent Willemijn Aerdts en de Venlose historicus Marcel Hogenhuis.