Vrouw Syriëganger: 'Alsjeblieft, haal mijn kinderen hier weg'

Vast in een Koerdisch kamp

Meryem, de dochter van Houssein Sanoussi, reisde in 2013 haar echtgenoot na naar het Kalifaat. Later volgde ook Sanoussi’s ex-vrouw, die hun vijftien-jarige zoon Ilyas meenam. Hij sneuvelde als strijder aan het front, net als Meryams echtgenoot. Nu zit Meryem samen met haar moeder en twee dochters, die daar geboren zijn, vast in het vluchtelingenkamp.

Syriëgangers

Uit cijfers van de Nederlandse Inlichtingendienst blijkt dat zo'n driehonderd Nederlanders zijn afgereisd naar het Kalifaat in Syrië en Irak. Degenen die de oorlog hebben overleefd, zitten nu vast in Koerdische kampen op geheime locaties.

De omstandigheden daar zijn slecht. "Vooral de kinderen lijden daaronder", vertelt Sanoussi bij Spraakmakers. "Er zijn behoorlijk wat ziektes, en maar heel weinig medicijnen. Sommige vrouwen hebben net baby’s gehad, er zijn zorgen dat een aantal van die kinderen overlijden."

Liever laten sterven dan terughalen

Voor de Koerden zijn de achtergebleven families van Syriëgangers een blok aan het been. Ze willen het gesprek aangaan met de Nederlandse autoriteiten, die verantwoordelijk zouden zijn voor hun staatsburgers. Maar de regering weigert. We kunnen ze beter daar laten sterven, dan dat we ze terughalen naar Nederland, aldus Rutte.

"Een schandalige opmerking", vindt advocaat Seegberts. Gelukkig lijkt er nu eindelijk verandering in te komen. De rechter heeft besloten dat die mensen moeten worden aangehouden, en daarvoor moeten ze terug naar Nederland gehaald worden. Volgens Seegberts is dit een juridische truc. "Hierdoor hoeft niemand gezichtsverlies te lijden. De Nederlandse overheid kan zeggen dat zíj de mensen niet terughalen, maar dat de rechter hen daartoe dwingt."

Een kabinet dat jihadstrijders terug naar Nederland haalt, is namelijk moeilijk te verkopen. Seegberts: "Maar wat ook niet verkoopt, is om te zeggen: we laten die kindjes die nergens schuld aan hebben zitten in die erbarmelijke omstandigheden. Dat is de spagaat waar ze inzaten en waar we nu gelukkig een oplossing voor lijken te hebben."

Aanhouden en vervolgen

Deze week werden twee mannen teruggehaald uit Syrië: Reda N. uit Leiden en Oussama A. uit Utrecht. Binnenkort volgen drie vrouwen en hun kinderen. "Wanneer die vrouwen aankomen in Nederland, worden ze meteen aangehouden," legt Seegberts uit.

Als advocaat heeft hij voor het eerst in zijn leven bevelen ingediend bij de rechtbank om mensen aan te houden. Want dat is dé manier om ze in Nederland te krijgen. "En die vrouwen zeggen: 'Het maakt me niet uit. Haal me hier weg en haal mijn kinderen hier weg. Als ik dan vervolgd moet worden, het zij zo… Als mijn kinderen hier maar wegkomen.'" Sanoussi herkent dat: "Dat zei mijn dochter ook. Neem mijn kinderen mee, al krijg ik twintig jaar."

Een juridisch twijfelgeval

Wat staat de vrouwen bij terugkomst in Nederland te wachten? "Het is juridisch nog niet helemaal uitgekristalliseerd", aldus Seegberts. "Voor de vrouwen is het een twijfelgeval. Als ze echtgenotes zijn geweest van strijders, zegt de lagere rechtspraak dat ze geen deel uitmaken van IS. Wel kunnen ze schuldig worden bevonden van het bevorderen van terroristische misdrijven."

"We zien nu dat de mannen zo’n zes jaar krijgen, waarvan ze vier jaar moeten zitten", zegt Seegberts. "Vrouwen zien we zo’n twaalf maanden zitten. Het hangt er heel erg vanaf wat ze daar precies hebben gedaan. Áls ze al schuldig bevonden worden. Want het kan ook zijn dat de rechters besluiten dat het geen strafbaar feit is om daar als vrouw voor je man en kinderen te zorgen."

Die vrouwen waren onwetend

Het blijft onduidelijk of de familie van Sanoussi ook naar Nederland gehaald wordt. De advocaat mag daar niks over zeggen, want hij is ingeschakeld door andere familieleden en heeft te maken beroepsgeheim. Sanoussi vindt het wel terecht dat zijn dochter bij terugkomst vervolgd zou worden. "We leven in een democratische rechtstaat en iedereen die terugkomt hoort opgepakt en vervolgd te worden. Maar, wel op de manier dat er een grondig onderzoek plaatsvindt."

Sanoussi weet niet precies wat zijn dochter in Syrië heeft gedaan. Onlangs zocht hij haar op en ontmoette hij voor het eerst zijn kleinkinderen. Dat is terug te zien in de film De verloren kinderen van het Kalifaat. Sanoussi vertelt dat hij lang boos is geweest, maar dat hij sindsdien milder is geworden. "Omdat ik toen besefte dat de meeste vrouwen onwetend zijn uitgereisd. Ze zijn hun vriend of echtgenoot achterna gegaan en wisten niet wat hen te wachten stond. Totdat ze daar waren."