'Maak uitzondering op regels als dat dakloosheid jongeren voorkomt'

De staatssecretaris van Volksgezondheid Welzijn en Sport reageert in Argos op de uitkomsten van een onderzoek naar dakloosheid onder jongvolwassenen. Het aantal daklozen tussen de 18 en 30 is sinds 2009 verdrievoudigd tot ruim 12,5 duizend. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de hulp aan deze jongeren, maar zeggen weinig instrumenten te hebben om de trend te keren.

Blokhuis herkent die signalen, maar merkt in praktijk dat gemeenten weinig gebruikmaken van de wettelijke ruimte om regels naar eigen inzicht toe te passen. "Ik heb liever dat in het lokale blaadje staat dat je een regeltje een keer niet goed hebt toegepast, maar wel een jongere hebt geholpen dan dat er staat dat gemeenten alle regels perfect hebben toegepast, maar dat er driehonderd jongeren op straat lopen."

Angst

Blokhuis doelt hiermee onder meer op de controversiële kostendelersnorm. Bij het bepalen van de hoogte van een bijstandsuitkering telt het aantal volwassen huisgenoten mee. Als meerdere mensen met een uitkering met elkaar in huis wonen, kunnen ze op hun bijstand worden gekort. Samenwonen is immers goedkoper als je de kosten kunt delen, zo is het idee.

Uit onderzoek van Argos in samenwerking met online tijdschrift Vers Beton en lokale omroep OPEN Rotterdam blijkt dat alleen al de angst voor financiële consequenties ertoe kan leiden dat ouders hun kinderen aansporen het huis te verlaten. Gemeenten kunnen individuele uitzonderingen maken op de kostendelersnorm, maar lijken dit doorgaans nauwelijks te doen, blijkt uit een inventarisatie van Argos en Vers Beton onder tien grote gemeenten.

Tweede Kamerlid Jasper van Dijk stelde hier recent vragen over aan staatssecretaris Blokhuis en verantwoordelijk staatssecretaris voor de kostendelersnorm, Bas van ’t Wout (Sociale Zaken).

Tussen wal en schip

Ombudsman Arre Zuurmond van Amsterdam herkent het beeld: "Het is eigenlijk een systeemwereld die steeds strakker is geworden, waar het geld en de rechtmatigheid belangrijker is geworden en daardoor is er minder oplossingscapaciteit en komen er meer jongeren tussen wal en schip."

Maatschappelijke organisaties vragen daarom al langer om het schrappen van de kostendelersnorm. Blokhuis vindt dat te voorbarig. Het ministerie heeft opdracht gegeven om de effecten van de wet te onderzoeken. "Ik zou zelf ook weleens willen weten hoe vaak het daadwerkelijk een struikelblok is. Ik weet dat het gebeurt, ik ben met jongeren in gesprek maar het is denk ik niet zo dat driekwart van de dak- en thuisloosheid onder jongeren wordt veroorzaakt door het bestaan van de kostendelersnorm."

Ombudsman Zuurmond denkt de koudwatervrees van gemeenten vooral komt doordat uitzonderingen maken ingewikkeld is. Bovendien lopen ze het risico door 'interne toetsersi op de vingers te worden getikt. "Dus wat professionals vooral doen is een beetje kuddegedrag. Ze blijven hetzelfde doen als hun collega’s. Je hebt dan een bestuurder nodig die dan zegt: ik vind dat het moet gebeuren en ik steun je. Dan kom je al een aardig eind maar dan nog blijf ik zeggen van: je hebt ook een aantal regels die in de weg zitten."

Lees ook het artikel op de website van Argos: ‘Ik werd te duur, dus ik werd op straat gegooid’.

Buitengesloten

In de Argos-serie 'Buitengesloten' gaan redacteuren Remy van den Brand en Joline Cramer op zoek naar antwoord op de vraag hoe het toch kan dat het aantal dakloze jongeren toeneemt, terwijl het in dezelfde periode ambitieuze beleidsplannen regende om jongeren juist van straat te halen. Ze volgen de thuisloze Damian en 'Amber', twee jongeren die - zoals veel dakloze leeftijdsgenoten - een verleden hebben in jeugdzorg. Met hulp van het publiek en in samenwerking met de journalisten van Vers Beton en OPEN Rotterdam brachten ze in kaart waar de schoen precies wringt.

Meer weten? Ga dan naar de speciale projectpagina van het onderzoek.

Meer onderzoeksjournalistiek?

Lees het uitgebreide achtergrondverhaal op de website van Argos. Of schrijf je in voor de Argos-nieuwsbrief en ontvang automatisch iedere week een selectie van de beste onderzoeksverhalen, podcasts en korte video's.