Een waarschuwing bij je speklap: 'Dat werkt juist averechts'

Luisteraar Jan Schrijver denkt dat de disclaimer "iets kan bijdragen aan de bewustwording" van consumenten, vertelt hij in Spraakmakers. "Maar dan moet het een jaar of twee blijven. Daarna moet het afgelopen zijn met zulke reclames", denkt Schrijver. "Wat echt nodig is: een flinke accijns op kerosine, en dat er alleen vlees kan worden verkocht met minstens twee of meer sterren."

Volgens Schrijver moeten we stoppen met de disclaimer als de bewustwording bij de burger is ingedaald. "Kijk, het is zonder meer schadelijk voor het klimaat om vlees te eten en te vliegen. Vliegen is de meest belastende manier van transport, vlees eten de meest belastende manier van eiwitten tot je nemen. We moeten zuinig zijn op moeder aarde. Dat staat voorop. Daar is al het leven van afhankelijk."

Werkt averechts

Femke Sleegers van Reclame Fossielvrij vindt de waarschuwing geen goed idee. "Deze reclames promoten een gedrag wat fossiele brandstofgebruik aanjaagt. Dat zorgt voor meer emissies, maar we moeten die emissies juist minderen om klimaatverandering te voorkomen", aldus Sleegers.

"Het is een slimme move vanuit de industrie waarmee ze de verantwoordelijkheid verschuiven naar de consument", stelt ze. "Zij brengen zulke producten op de markt, maar zeggen daarna dat iemand zich niet moet laten verleiden door de reclame omdat ze diegene hebben gewaarschuwd."

'Geen prijskortingen meer'

Toine Schreinemachers is slager. Hij vindt al jaren dat mensen minder vlees moeten eten en denkt dat er een andere oplossing is dan een disclaimer op vlees te plakken. "Toen ik vanmorgen op de hoogte gebracht werd van die disclaimer dacht ik: dit is weer typisch zo'n voorbeeld waar het probleem niet bij de oorsprong wordt aangepakt", aldus Schreinemachers. "Laten we er een stickertje op plakken, dan maken we het probleem kleiner? Persoonlijk vraag ik me af of je daar wel het probleem mee bestrijd. Ik denk dat er andere oplossingen zijn."

"Misschien moet je niet meer met prijskortingen op vlees adverteren", is volgens de slager een optie. "De meeste mensen worden getriggerd om vlees te kopen door een verlaging in prijs te zien." Of er nou een disclaimer op staat of niet, dus.

Willemijn van Dolen, hoogleraar marketing, vindt een disclaimer op vlees- en vliegreclames zo slecht nog niet. "Dit brengt in ieder geval de discussie op gang", zegt Van Dolen. "Dat is goed, dan kijken we met z'n allen naar wat de sociale norm is. Maar we zien in de literatuur dat dit soort waarschuwingen niet per se heel effectief zijn. Mensen worden wel bewuster van hun gedrag, maar gaan die niet meteen veranderen."

"Je zet ergens een waarschuwing op. We hebben het niet over het verbieden van vliegen of vlees eten, maar over of je die reclame überhaupt wel zou moeten maken", aldus de hoogleraar. "Ik ben benieuwd wat effectiever zou zijn: helemaal geen reclame voor vlees en vliegen maken of een waarschuwing op die reclames zetten. Reclame zet namelijk juist aan tot consumptie en kan een verlangen creëren."