Boeren willen niet meebetalen aan mestprobleem

In mest zit fosfaat. De bodem waarop de mest wordt uitgereden kan maar een bepaalde hoeveelheid fosfaat aan. De Europese Unie heeft een zogenaamd fosfaatplafond ingesteld voor Nederland. Omdat Nederland veel grasland heeft, ligt dat plafond al hoger dan in andere landen maar toch wordt de maximale hoeveelheid in Nederland al jaren overschreden.

In de plannen die Van Dam vorige week naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, staat dat er een fosfaatrechtensysteem komt. Per koe krijgt de boer een hoeveelheid rechten om fosfaat (mest dus) te produceren. De komende jaren zal die hoeveelheid worden teruggebracht, om zo uiteindelijk het aantal koeien te verlagen en het overschot weg te werken.

'De fouten van ander, worden ons probleem'

Maar wat gebeurt er als de boer het zó regelt dat je de mest die jouw koeien produceren op je eigen land kwijt kunt? En de gewassen die daar vanaf komen, weer als voedsel voor je koeien kan dienen, waardoor je dus een kringloop hebt gecreëerd op je bedrijf? Dan draag je niet bij aan het mestoverschot. Bedrijven die dit doen heten grondgebonden bedrijven. Zij vinden dat ze onterecht belast worden.

"Wij vinden dat de bedrijven die het probleem veroorzaken, het ook moeten oplossen," zegt Foppe Nijboer, melkveehouder in het Friese Boelenslaan en voorzitter van de organisatie GRONDig die opkomt voor grondgebonden bedrijven. Zo’n 4000 van de 17.000 melkveehouders zijn grondgebonden. Zij zijn bang te moeten boeten voor iets wat anderen veroorzaken. "En daar passen we voor", zegt Nijboer in De Ochtend op NPO Radio 1. De grondgebonden bedrijven willen volledig ontzien worden in de plannen van de staatssecretaris.

'Het is gewoon pappen en nathouden'

LTO Nederland vindt dat de grondgebonden boeren deels ontzien moeten worden. Kees Romijn, voorzitter van LTO Melkveehouderij: "Als je de ene wat meer geeft, moet je dat weghalen bij andere boeren." Hij is bang dat alle anderen bedrijven meer moeten bijdragen aan de oplossing van het mestprobleem als de grondgebonden bedrijven gecompenseerd worden. Romijn vindt dat de hele sector het als collectief op moet lossen.

Maar ook de Tweede Kamer heeft bij de staatssecretaris aangedrongen op volledige compensatie van de grondgebonden bedrijven. De motie hierover is in de Tweede Kamer aangenomen. Indiener Grashoff (GroenLinks) zegt over het wetsvoorstel van de staatssecretaris: "Eigenlijk is het gewoon pappen en nathouden. Er wordt niet structureel gekozen voor een andere benadering. Het is bij uitstek deze tak van de melkveehouderij die niet heeft bijgedragen aan het probleem en die nu wel mee moet opdraaien voor de gevolgen. Dat kan echt niet." Hij zal blijven pleiten voor volledige compensatie van grondgebonden bedrijven.

De oplossing blijft nog uit

Staatssecretaris van Economische Zaken Martijn van Dam reageert in de uitzending op de kritiek. Hij snapt het gevoel van de boeren., maar ook hij zegt dat de belasting voor de anderen dan groter zal worden. "Uiteindelijk produceren ook koeien van grondgebonden boeren mest, het is gewoon veel gecompliceerder dan het op het eerste gezicht lijkt. Mijn inzet is om die grondgebonden boeren zo veel mogelijk te ontzien. Hoe ver dat lukt, is onderwerp van gesprek met de Kamer." Dat gesprek zal de komende maanden gevoerd worden.

Het is een ingewikkelde kwestie, het mestprobleem. Ook de EU speelt een grote rol omdat die Nederland al meer ruimte heeft gegeven om mest te produceren. Ook grondgebonden boeren maken gebruik van die extra geboden ruimte. Die ruimte staat de komende maanden ter discussie in Brussel. Verslaggever Maarten Bleumers maakte vorig jaar een uitgebreide reportageserie over het mestprobleem. Die serie vind je hier.

Boer Foppe Nijboer vindt dat bedrijven nu niet gestimuleerd worden om grondgebonden te gaan boeren, terwijl veel mensen vinden dat dát de toekomst is. "Dat voelt rot", zegt Nijboer.