'Voor kunstroven worden vaak dezelfde ouderwetse beroepsboeven gebeld'

Van Wely is niet alleen maar bezig met de harde wereld van drugscriminaliteit. Kunstroven volgt de misdaadverslaggever voor de Telegraaf ook op de voet. Bijvoorbeeld de zaak over de Fransman Nils M. over wie de rechter deze vrijdag een uitspraak doet. Hij wordt ervan verdacht schilderijen van Vincent van Gogh en Frans Hals te hebben gestolen. “Zo Frans is hij overigens niet, hij heeft een plat Amsterdam accent.”

Van Gogh en Hals gestolen

Even recapituleren. Op 30 maart wordt uit het Singer in Laren een klein werk van Van Gogh gestolen genaamd Lentetuin, de pastorietuin te Nuenen in het voorjaar. “Een man sloeg met een moker een deur door en daarna nog een deur”, vertelt Van Wely. “Hij pakte het werk van de muur en ging er op een scooter met het werk onder de arm vandoor. Binnen een minuut was het gebeurd.”

Dan die andere roof op 26 augustus in Leerdam. “Twee lachende jongens, een peperduur werk van zo’n 5 miljoen euro, wordt gestolen uit museum Hofje Van Aerden. Eigenlijk werden die twee roven als losstaand van elkaar gezien. Totdat Nils M. in beeld kwam.”

Bijna te toevallig

Er zitten altijd bijzondere aspecten aan kunstroven, vertelt Van Wely. “In dit geval gaat het dus om twee werken. De Van Gogh is geroofd op 30 maart, de geboortedag van Van Gogh. De Frans Hals op 26 augustus, de sterfdag van die schilder. Is dat toeval?”

Bij beide musea werd DNA aangetroffen van de verdachte. “In Leerdam op een spanband die gebruik is om over de muur te klimmen. En in Laren op de lijst waar de Van Gogh uitgehaald is.” Nils. M verklaarde in de rechtszaal dat hij een garage heeft en wel eens spullen uitleent. En, zegt Van Wely, alleen DNA zal niet genoeg zijn om hem te veroordelen.

Maar een paar 'jongens'

Toch heeft de verdachte de schijn tegen, vertelt Van Wely. “Hij heeft een historie als kunstrover. En er zijn maar een paar jongens in Nederland die dit doen. Net zoals er in de wereld van de synthetische drugs eerst maar een aantal goede 'koks' waren. Henk is net vrij, heeft schulden, laten we die even bellen.”

Laatst kwam een andere “ouderwetse beroepsboef” weer in beeld bij de poging een Monet te stelen op de Zaanse Schans. “Hiervoor heeft Henk B. zich gemeld. Hij was ook één van de twee rovers van twee Van Goghs in Amsterdam.” Een spectaculaire roof in 2002 waarbij ze door het dak naar binnen gingen en over een muur weer naar buiten. “Alleen liet de ander zijn petje achter met DNA – die heeft overigens nu een kledinglijn met petjes.”

Criminele circuit

Kunstroven komen vaker voor en blijken dan in dienst van grotere criminelen te zijn gepleegd. Er is dan ook wel degelijk raakvlak met de harde misdaadwereld waar Van Wely veel over schrijft. “Schilderijen worden gebruikt als ruilmiddel, onderpand of soms om losgeld te eisen.”

De twee Van Goghs die Henk B. roofde, werden in 2016 in Italië teruggevonden. Of deze Van Gogh en Hals ooit nog boven water komen, is nog maar de vraag. Van Wely: “Justitie gaat ervan uit dat de werken in bezit zijn van criminelen. En daarover ontving ik ook een tip met een foto.”

Van Wely gelooft Nils M. als die zegt geen idee te hebben waar de schilderijen zijn. “Die werken worden zo ‘heet’ dat het van hand tot hand gaat.” Al zijn er ook wel verhalen van criminelen die daadwerkelijk graag dure kunst aan de muur hebben hangen, vertelt hij.

'Gewoon' diefstal

Het is onbekend wat zo’n diefstal oplevert, maar Van Wely schat dat het om zo’n 20.000 tot 30.000 euro gaat. Wrang genoeg hetzelfde bedrag als voor een liquidatie betaald wordt. De straffen die volgen voor kunstroof zijn wel relatief laag, vertelt de misdaadjournalist. “Het blijft ‘gewoon’ diefstal.”

De fascinatie voor dergelijke roven snapt Van Wely wel, hij voelt die zelf ook. “Dat zie je ook bij bankroven waarbij geen geweld gebruikt wordt, daar hangt ook iets romantisch omheen. Maar als je de directeur van het Singer spreekt, is hij nog steeds woest. Dit hoort aan de muur en niet in een stoffige kelder bij een crimineel te liggen.”