Vinex-wijk verleden tijd? 'Niet ingericht op sociaal contact'

Steeds meer Randstedelingen verhuizen naar Gelderland; een gemeente als Culemborg is in trek. Dat is aan de ene kant goed nieuws - groei is immers beter dan krimp - maar het gevaar is dat die nieuwe inwoners steeds minder binding hebben met de stad en met elkaar, constateert Milikowski.

"Ik kende het niet, Culemborg. Het is een heel mooi, klein oud stadje." Ze spreekt van een "hechte gemeenschap", waar de kerk "een prominente rol" speelde. Na de Tweede Wereldoorlog volgde een groeispurt. Grote woonwijken werden er als een lint omheen gebouwd. Parijsch is het laatst opgeleverd.

Met liefde

Het is allemaal "mooi en met liefde gedaan", zegt de sociaal-geograaf. Maar toch ontbreekt er iets – net als in veel andere nieuwbouwwijken. Want dit geldt, onderstreept ze, net zo goed voor de "gigantische nieuwbouwwijken" Amersfoort Vathorst en Utrecht Leidsche Rijn. De openbare ruimte staat er "onder druk", er zijn "steeds minder" voorzieningen. De binding met de oude stad verwatert en "menselijk contact ontbreekt." En dat is ook wel te verklaren, zegt ze, want ieder park of speeltuin gaat ten koste van een aantrekkelijk te verkopen bouwkavel.

Steden worden op die manier een waterhoofd, omschrijft ze. "De omvang van de stedelijke samenleving is te groot voor dat wat je als stadje te bieden hebt. De kern raakt uitgehold en iedereen raakt steeds meer gericht raakt op grotere steden in de buurt."

Ontzettend veel tijd en geld

Dit raakt natuurlijk aan de enorme woningbouwopgave waar Nederland voor staat. Maar dat hoeft allemaal niet buiten de stad, beklemtoont Milikowski. "Bouwen in weilanden kost ontzettend veel tijd en geld", zegt ze, verwijzend naar alle infrastructuur die er moet komen. Bovendien: het grootschalige, het eenduidige komt niet altijd overeen met de behoefte in een gemeente. "Elke plek heeft een eigen, specifieke woonopgave."

Het gevolg: voorzieningen zijn er genoeg en mensen vervreemden minder – sterker nog: ze hebben "meer binding" met de plek en de omgeving en dat leidt tot "minder polarisatie." Want als je als je elkaar van mens tot mens spreekt, ontstaat wederzijds respect.

Het tij keert

Het tij is aan het keren, zegt ze verheugd. Zo berekende het College van Rijksadviseurs: in bestaand stedelijk gebied kun je honderdduizenden woningen bijbouwen. Ook ziet ze een omslag naar een kleinschaligere manier van bouwen, meer op maat, beter aangesloten op de behoefte. "Het is minder makkelijk, maar levert meer kwaliteit op."

Ook in de grote stad zijn veelbelovende initiatieven. Floor Milikowski is ook erg te spreken over de moestuinen Bloei en Groei in Amsterdam. Verslaggever Marcel Dekker ging langs bij bedenker Ama Koranteng-Kumi.