Homoseksuele asielzoeker verhoord door IND: 'Het waren de meest bizarre vragen'

Eikelboom is al 12 jaar werkzaam als advocaat en heeft niet zomaar voor dit vakgebied gekozen. "Ik ben rechten gaan studeren met het idee om mensen te helpen, mensen die zelf niet vooruit komen in 'de jungle van het recht' zoals mijn hoogleraar het ooit noemde. Om hen daar in te gidsen en hun gelijk te halen."

Waar Gerald Roethof vorige week soms het vertrouwen in de rechters verliest, geldt dat niet voor Eikelboom: "Ik heb nog steeds veel vertrouwen in de Nederlandse rechter, maar waar ik wel een beetje mijn vertrouwen naar ben verloren, een stuik meer reserves naartoe heb, is de Nederlandse overheid. Daar gaat de zaak waar ik over ga vertellen ook over."

'In feite was dit zijn eerste coming out'

Het verhaal wat hij heeft uitgekozen voor deze serie is exemplarisch voor het proces wat hij heeft doorgemaakt als advocaat. De desbetreffende zaak begint in 2011. Eikelboom leert een Egyptische jongen kennen. De jongen is koptisch christen en wordt in eerste instantie afgewezen door de IND omdat ze vinden dat hij hulp moet zoeken bij de Egyptische overheid en niet hier in Nederland. In de tijd na de uitspraak gaat het helemaal niet goed met hem.

Door de hele situatie heeft hij last van psychische problemen en is hij psychotisch. Eikelboom: "Hij kwam bij mij langs en zei dat hij iets heel belangrijks moest vertellen. Hij was helemaal rood aangelopen, zenuwachtig, zwetend en zei 'eigenlijk ben ik homo'."

Eikelboom: "Ik moet zeggen, mij verbaasde het helemaal niets. Ik heb niet zoveel met een gaydar, maar in dit geval had ik weinig twijfel of dat het klopte wat hij zei. Ik had het ook al eerder gevraagd aan hem in de procedure, maar hij had het altijd ontkent. In feite was dit zijn eerste coming out. Hij had het nog nooit aan iemand verteld."

Mogelijk asiel

Met dat gegeven zou hij mogelijk wel asiel kunnen krijgen. Dus ging Eikelboom met z'n cliënt terug naar de IND. Daar vonden ze echter dat hij dat eerder had moeten vertellen en daarom wilden ze niet nogmaals naar zijn dossier kijken.

Het COC was al een tijd bezig met een lobby voor dit soort gevallen omdat het regelmatig gebeurt dat mensen pas uit de kast durven te komen als ze al een tijd in Nederland zijn. Daarom kreeg de cliënt van Eikelboom toch een herziening van zijn zaak. De IND besloot toen dat omdat de jongen in Egypte nog niet uit de kast was, hij ook wel weer terug de kast in kon.

Het Europese Hof van Justitie besloot in die tijd dat je iemand helemaal niet terug de kast mag stoppen.

Terug naar de IND

Dus de zaak ging weer terug naar de IND, waar de cliënt van Eikelboom wederom verhoord moest worden. Was er de vorige keer nog vanuit gegaan dat zijn cliënt wel terug de kast in kon, werd er nu in twijfel getrokken of hij überhaupt wel homo was. Om dat uit te zoeken werd de jongen aan een bizar verhoor onderworpen.

Eikelboom: "Het waren de meest bizarre vragen. Je bent homo, kun je wat gay bars in Amsterdam noemen? Hij woonde niet eens in Amsterdam en wist niks van de gayscene. Kun je Nederlandse homoseksuele presentatoren noemen? Naar wat voor TV-programma's kijken homo's graag?"

"Op heel veel vragen had hij geen antwoord", vertelt Eikelboom. "Terwijl hij zich inmiddels had aangesloten bij de Nederlandse kerk, daar werd zijn homoseksualiteit wel geaccepteerd, waardoor hij een stuk verder was in zijn acceptatie. Hij had ondertussen contact met het COC, dus we hadden allemaal brieven ingebracht van mensen die zeiden 'we kennen hem goed en volgens ons is hij echt wel homo'."

5 jaar later

Maar ook dit was voor de IND niet voldoende. Uiteindelijk bracht weer het Europees Hof van Justitie redding in het verhaal. Het Hof bepaalde dat homoseksuele asielzoekers wel ondervraagd mogen worden, maar niet op basis van clichébeelden van homo's.

Wat wel mocht, was vragen naar het gevoelsleven en naar hoe iemand er achter kwam dat hij of zij op het andere geslacht viel en hoe dat voor iemand was. Door deze uitspraak kon Eikelboom met z'n cliënt weer terug naar de IND en toen eindelijk, na 5 jaar, kreeg de jongen te horen dat hij mocht blijven.

Een restrictief toelatingsbeleid

Deze hele zaak heeft voor Eikelboom een hoop veranderd. "Toen ik asieladvocaat werd dacht ik, de IND is een objectieve onafhankelijke organisatie en die toetst gewoon of iemand recht heeft of niet, en heeft er verder zelf geen belang bij. Ze helpen misschien mensen een beetje op weg."

Eikelboom: "Dat ze zeggen: 'dit bewijs is voor jou wat moeilijk te verkrijgen, maar dat helpen we je wel uitzoeken', dat is niet zo, weet ik inmiddels. We hebben in Nederland een restrictief toelatingsbeleid. De IND probeert eigenlijk zo min mogelijk vergunningen te verstrekken. Kunnen we iets vinden om af te wijzen? Je kan het zo gek niet bedenken."

Geen advocaat voor asielzoekers

Momenteel wil het kabinet bezuinigen op advocaten in die asielprocedure. Asielzoekers zouden in het begin van hun asielprocedure dan geen recht meer hebben op een gratis advocaat. Bizar, volgens Eikelboom: "Het is niet eens bedoeld als bezuiniging. Het is volstrekt onduidelijk waarom het kabinet dit wil."

Eikelboom: "Ze willen met asielzoekers iets strengs doen. Dus gaan we de advocaat afschaffen totdat we iemand eigenlijk al af willen wijzen en dan krijgt zo'n iemand nog één dag een advocaat. Als je weet wat daar gebeurt, wat ik net verteld heb. Dan weet je dat mensen daardoor onterecht worden afgewezen."

Herbezinning

Eikelboom pleit daarom voor herbezinning. "De herbezinning moet bij het ministerie en de staatssecretaris komen. Die moeten zich realiseren hoe belangrijk hun rol is. De praktijk is: zij zijn niet objectief, want zij zijn restrictief. Dus moet er genoeg tegenwicht zijn en moet de asielzoeker ook de kracht krijgen om zijn verhaal goed naar voren te brengen en dat kan alleen met een onafhankelijke advocaat aan zijn zijde."

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.