Heb je echt niets te verbergen?

Het is ingewikkeld. Privacy is een van de knelpunten – en voor de gemiddelde burger misschien wel de belangrijkste – van de vernieuwde Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv 2017). De wet zorgt voor veel ophef, volgens sommigen zou het veiligheidsdiensten te veel bevoegdheden geven en de gelegenheid bieden om mensen massaal af te luisteren. Op 21 maart wordt een referendum gehouden over de sleepwet.

Onderzoeksjournalist Wil van der Schans richtte een website op om mensen te informeren over de vernieuwde wet. Hij was vanochtend te gast in het NPO Radio 1-programma Spraakmakers.

Ze kunnen ons toch al afluisteren?

Ja, doelgericht kan dat nu al. Maar ongerichte communicatie slechts tot op een zekere hoogte. De Wiv 2017 zal de Wiv 2002 moeten vervangen omdat die volgens de overheid verouderd zou zijn. In de afgelopen vijftien jaar is de wereld namelijk massaal overgestapt op communiceren via glasvezel- of koperkabels.

Van der Schans legt uit: "Een hoop mogelijkheden staan al in de oude wet, maar de belangrijkste wijziging is het onderzoeksopdracht-gerichte afluisteren. Tot nu toe kan dat alleen via satellietkanalen, en dat willen de AIVD en de ministers in de nieuwe wet verbreden. Of de noodzaak daarvan echt pregnant is, is moeilijk te bepalen. Sommige mensen zeggen: daar kunnen we informatie terugvinden die we nu niet vinden, want terroristen gebruiken nu ook Whatsapp en Signal. Ze gebruiken het internet veel meer. Met gewoon afluisteren redden we het niet meer."

Hoe gaat deze wet ons veilig houden?

Het Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) gebruiken de interceptie van telecommunicatie om onze veiligheid te beschermen. Met die informatie vergroten ze de kans om dreigingen tijdig tegen te houden. Maar de problematiek is dat de inlichtingendiensten, om die manier van beveiliging te waarborgen, de burger niet duidelijk kunnen vertellen wát ze nou precies onderscheppen.

Voormalig PvdA-kamerlid Marith Volp, ook te gast in Spraakmakers, heeft de discussie over nationale veiligheid in De Kamer gevoerd. Maar ook voor haar is het nog een vaag begrip. "Je kan haast niet proactief zeggen: dit is nationale veiligheid en daar richten we wetgeving op in. Je bent reactief, want je wordt altijd weer geconfronteerd met nieuwe werkelijkheden waarbij je je met wetgeving zo goed mogelijk probeert voor te bereiden. Maar er is geen voorbereiding."

Ik ben onschuldig, waarom moeten ze mij afluisteren?

Dat is de reden dat de Wiv 2017 ook wel ‘de sleepwet’ wordt genoemd. Inlichtingendiensten krijgen de bevoegdheid om met een groot ‘net’ informatie binnen te harken, waaronder informatie die ze niet per se nodig zullen hebben voor terreurbestrijding.

Maar volgens Wil van der Schans wordt er, ondanks deze methode, alsnog rekening gehouden met de privacy van burgers: "Er is toch een behoorlijk systeem waarbij diensten allerlei plichten hebben om informatie die ze niet nodig hebben te vernietigen."

"Dat soort dingen zijn wel aan de wet toegevoegd", vervolgt hij. "Er is een zorgplicht ingericht, die er niet in de oude wet is, om zo weinig mogelijk informatie te verzamelen van mensen die gewoon niet nodig is. Maar de kwestie blijft natuurlijk: heb je er vertrouwen in dat de overheid binnen die bandbreedte blijft?"

Kijk en luister hier naar het gesprek met Wil van der Schans en Marith Volp:

Ook Spraakmaker worden? Meld je aan voor de community!

Wij zijn op zoek naar mensen die met ons willen meepraten en meedenken over onderwerpen op de radio. Daarvoor willen we graag van jou horen wat jij vindt dat nieuws is. Of wat nieuws zou moeten zijn.We horen elke dag vooral meningen over het nieuws. Maar is het niet veel interessanter om mensen vanuit hun ervaring aan het woord te laten? Dat alles vanuit het principe: vertel ons wat je weet, niet alleen wat je vindt. Lijkt het jou interessant hierover mee te praten of wil je meer informatie? Mail naar spraakmakers@kro-ncrv.nl of meld je aan!