Kletsende koeien: is het terecht om mensentaal boven dierentaal te plaatsen?

Leonie Cornips vindt het ongelooflijk dat er nooit goed is gekeken op welke manieren dieren taal gebruiken: "We definiëren als mensen wat taal is op basis van het geluid dat we voortbrengen. Maar je kunt bij taal ook denken aan lichaamshouding of hoe iemand kijkt. Deze zaken kun je in elke taal bestuderen en dus ook in de dierentaal."

Sterke manier van communicatie

Zo weet ze inmiddels dat als de koe haar kalft roept, ze dat op een andere manier doet dan als ze de boer begroet. En als koeien in een open stal leven groeten ze minder dan koeien in een dichte stal. Boer Boy Griffioen van biologische boerderij de Griffioen in Weesp snapt precies wat de taalwetenschapper bedoelt.

Griffioen: "Als ik bij de stier kom, begroet hij mij op een andere manier dan als iemand anders de stal binnenkomt. Bij mij wil hij laten zien dat hij de baas is en niet ik. En met de koeien is er ook een sterke manier van communicatie. Ze laten duidelijk horen als ik te laat ben met voeren, of als ik 's morgens de stal in kom, dan hoor ik korte groeten."

Mensentaal en dierentaal

In het onderzoek van Leonie Cornips staan twee vragen centraal: welke inzichten uit taalkundig onderzoek naar dierentalen leert ons iets over mensentaal – hebben taalkundigen wellicht al die eeuwen iets over het hoofd gezien?

En, wat zegt het over de taalkunde dat onderzoekers zich niet over de mogelijkheid van dierentalen willen buigen en dit onderwerp aan biologen en ethologen overlaten? Is het wel terecht om mensentaal boven dierentaal te plaatsen, alleen maar omdat dieren een andere taal spreken dan wij?

'Kwestie van wat je onder taal verstaat'

Leonie Cornips is bijzonder hoogleraar taalcultuur in Limburg aan de Universiteit Maastricht en als taalonderzoeker verbonden aan het Meertens Instituut voor onderzoek en documentatie van de Nederlandse taal en cultuur in Amsterdam. Voor de taal van de koe hield zij zich bezig met onderzoek naar vormen van nieuw Nederlands zoals het Nederlands gesproken in Heerlen of in Lombok, Utrecht en Rotterdam.

Ook verrichtte zij onderzoek naar hoe jonge kinderen het Nederlands als hun eerste en tweede taal verwerven. Cornips: "Daar passen koeien eigenlijk perfect bij, want bij die jongeren zeggen een hele boel mensen ook; dat is geen taal, geen Nederlands. Maar het is een kwestie van wat je onder taal verstaat!"

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur.

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.