Feit of Fictie: '95 procent van de communicatie tussen mensen is non-verbaal'

Telegraaf-columniste Annemarie van Gaal vertelde in talkshow Jinek dat ze, mede vanwege dit probleem, angstig is wanneer ze een boerka-dragende vrouw op straat ziet. "95 procent van de communicatie tussen mensen is non-verbaal", zo zei van Gaal.

Als dat waar is, zou een gesprek voor mensen met een visuele beperking natuurlijk knap lastig worden. Maar cabaretier en columnist Vincent Bijlo kan in het dagelijks leven prima conversaties voeren, vertelt hij. Bijlo is al vanaf zijn geboorte blind. "Als het waar zou zijn, zou ik maar 5 procent van alle communicatie tot mij krijgen. En ik weet uit 54 empirische jaren dat dat natuurlijk niet zo is."

Toch krijgt de cabaretier niet alles mee. "Het kan natuurlijk zijn dat er middelvingers naar mij worden opgestoken. Dat zie ik dan niet. Wat ook wel weer een voordeel is." Bijlo wil sowieso het begrip 'non-verbaal' nog wat verder toelichten. "Ik kan ook heel veel horen aan stiltes, aan hoe mensen praten. Dus die non-verbale communicatie is ook voor een deel auditief."

Verschilt per situatie

De vraag blijft: hoe komt Annemarie van Gaal aan het percentage dat ze noemde in Jinek? Herman Ilgen van het Institute for Nonverbal Strategy Analysis heeft wel een idee. "Die 95 procent, of eigenlijk 93, gaat terug op een onderzoek van decennia geleden. Inmiddels is wel duidelijk dat het effect van non-verbale communicatie veel gevarieerder is."

Ilgen legt uit welke factoren allemaal meespelen in een gesprek. "De mate waarin non-verbale communicatie effect heeft, hangt erg af van hoeveel spanning mensen hebben in een situatie, wat de verwachtingen zijn van een situatie en wat hun stemming is."

'Veel non-verbale communicatie bij conflict'

De communicatie-expert geeft wat voorbeelden. "Als twee boekhouders een inhoudelijke puzzel maken, komt het non-verbale aandeel tot maximaal 50 procent, maar als mensen in een conflict zitten, haalt het makkelijk de 95 procent."

Het is dus duidelijk dat het effect van non-verbale communicatie per situatie verschilt. 95 procent is geen keihard getal. Bovendien is, zoals Vincent Bijlo zegt, non-verbale communicatie niet alleen visueel: het gaat bijvoorbeeld ook over intonatie, hoe iemand iets zegt. De uitspraak van Annemarie van Gaal is dan ook onjuist, vooral vanwege de context van het boerkaverbod: daarbij is non-verbale communicatie door hoe iets wordt uitgesproken nog wel mogelijk.

Radio EenVandaag

Dit artikel is een bijdrage van Radio EenVandaag, elke werkdag tussen 14 en 16 uur op NPO Radio 1. Meer over de uitzending is te vinden op EenVandaag.nl, Facebook of op Twitter.