Houdt sport jongeren op het rechte pad? Grote studie vindt geen effect

Het klinkt allemaal zo vertrouwd. Respect hebben voor de tegenstander, omgaan met teleurstellingen en autoriteit. Sport zou een uitstekende manier zijn om deze en andere sociale vaardigheden aan onze kinderen te leren. Daarmee zou het volgens velen ook probleemjongeren op het juiste pad kunnen houden. Toch kon Anouk Spruit deze positieve sociale effecten van sport niet hard maken.

Volgens Spruit kan dit twee betekenissen hebben. Een optie is dat het effect van sport op jeugddelinquentie simpelweg niet bestaat. Maar een meer voor de hand liggende reden zou volgens Spruit zijn dat er naast uitstekende sportclubs ook verenigingen bestaan die op jongeren weinig of zelfs negatieve sociale effecten hebben. Zo worden de positieve effecten in de studies tenietgedaan door de negatieve.

Sport an sich niet voldoende

Spruit: "Het komt er echt op aan dat een club oog heeft voor het morele klimaat waarin ze aan sport wil doen en welke waarden en normen ze wil uitstralen. Clubs en ouders die willen dat hun kinderen koste wat kost winnen, coaches en supporters die langs de zijlijn tegen de scheidsrechter of tegenstander wild te keer gaan. Het competitieve karakter is eigen aan sport, maar dit soort situaties creëert juist een antisociaal klimaat. Niet alleen raken kinderen er sneller door gefrustreerd, ze werken die frustraties gemakkelijker op de foute manier uit.”

De rol van de coach is volgens Spruit ook heel belangrijk. “Hij zou niet alleen over sportinzichten moeten beschikken, maar onder andere ook over pedagogische vaardigheden, affiniteit met jongeren, en kunnen voorkomen dat jongeren elkaar in negatief gedrag aansteken. Met name het motiveren van het positief gedrag is heel belangrijk. En door te vragen hoe het op school gaat, maakt hij ook duidelijk dat er ook andere zaken in het leven zijn dan sport alleen.”

Positieve voorbeelden bestaan

Voor haar proefschrift vergeleek Spruit meer dan honderd verschillende studies over het onderwerp. Tegelijk voerde ze zelf ook nog twee verschillende onderzoeken uit. Een daarvan ging over de effectiviteit van Alleen jij bepaalt wie je bent, een sportproject van de ministeries van Veiligheid en Justitie om kwetsbare jongeren een zinvolle tijdsbesteding te geven. Volgens Spruit zijn de resultaten hiervan wel degelijk positief, al benadrukt ze wel dat haar type studie de eerste in haar soort was en er bijgevolg nog meer onderzoek moet gebeuren.

Spruit ontdekte ook dat basketbal over het algemeen positievere sociale effecten op jongeren had dan voetbal. Mogelijk komt dat omdat er binnen het basketbal strengere regels zijn omtrent fysiek contact en (non-)verbale communicatie. Maar ook bij voetbal kan veel moois gebeuren. Zo is de KNVB bezig met een proefproject waarbij jonge voetbalspelertjes het zonder scheidsrechter moeten doen. Trainers en supporters worden zo gedwongen om eventuele conflicten tussen de spelertjes op een positieve manier op te lossen.

Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en vrijdag rond 10.50 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).