Oud-minister Jan Pronk: 'Mijn kritiek op Suriname ging te ver'

Een vorm van verantwoording afleggen, noemt hij het. "Het is voor een deel autobiografisch. Het is mijn eigen kijk op mijn eigen ervaringen, gebaseerd op de aantekeningen van destijds."

Suriname was niet klaar voor onafhankelijkheid

Suriname werd in 1975 onafhankelijk, maar volgens Pronk was het land daar nog niet klaar voor. "Geen enkel land is daar ooit klaar voor", vertelt hij.

Volgens de oud-minister hebben we als koloniale machthebber enorm huisgehouden in het land. "Het was een Nederlandse constructie. De grenzen waren door Nederland bepaald, de bevolkingssamenstelling was het resultaat van koloniale opstelling."

De bestuurlijke capaciteit van Suriname was gering. Het land was niet in staat om zelf de democratie te dragen en de economie op gang te brengen. Daar maakte men zich zorgen over.

Etnische tegenstellingen

"Die zorgen waren terecht", vertelt Pronk. "Er waren etnische tegenstellingen en die waren het gevolg van de Nederlandse opstelling. Wij hadden daar tot slaaf gemaakte Afrikanen, mensen uit India en Java naartoe gebracht. De niet geïntegreerde samenleving was onze schuld."

Pronk noemt zichzelf erg kritisch op de manier waarop destijds werd omgegaan met de verhoudingen tot Suriname. "Maar mijn kritiek ging te ver", bekent hij.

"Ik zag dat in Suriname de rechtsstaat veel verder en beter ontwikkeld was dan in de meeste nieuwe landen in Afrika. Er was een parlementaire democratie en vrije pers, een onafhankelijke vakbeweging. Wat dat betreft hadden de vorige Nederlandse regeringen waar ik altijd kritiek op had gehad, het beter gedaan dan ik vond."

Surinaams leger

Suriname wilde een eigen leger. De Nederlandse regering, Jan Pronk voorop, was daar in eerste instantie op tegen. Uiteindelijk ging hij toch overstag. "Wij zeiden: er is geen enkel land dat onafhankelijk is geworden dat niet binnen de kortste keren geconfronteerd wordt met een militaire staatsgreep. Probeer dat te voorkomen door geen leger op te bouwen."

In 1980 kwam die militaire staatsgreep er toch, onder leiding van Desi Bouterse. Een coup waar Nederland zelf een dubieuze rol in heeft gespeeld. Hoe dat precies zat wordt echter pas in 2060 publiekelijk gemaakt. Dat frustreert Pronk: "Moet u zich voorstellen: dan is iedereen dood die er in 1980 was."

Download de NPO Radio 1 app

Met onze app mis je niets. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1 app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.