Beste EU: help Tunesië!

Vervolgens gingen demonstranten in Sidi Bouzid de straat om hun ongenoegen te uiten over het treurige lot van Bouazizi. De demonstraties verspreidden zich snel naar andere steden. Op 14 februari vluchtte de Tunesische dictator Zine El Abidine Ben Ali naar Saoedi Arabië. Hij was de eerste leider die moest opstappen na het uitbreken van de Arabische Lente.

Ook in andere landen braken er onlusten uit. Helaas werden autocratische regimes niet blijvend vervangen door democratische of kreeg democratie überhaupt geen kans. De enige uitzondering was Tunesië. Hier leek een prille democratie op te bloeien maar het was allemaal heel instabiel. Sinds de omverwerping van de autoritaire leider Zine El Abidine Ben Ali in 2011 telde het land negen regeringen. Geen van allen heeft het hoofd kunnen bieden aan de groeiende economische en politieke problemen.

Grote problemen

Tunesië kampt namelijk met grote problemen. Het land was hofleverancier van jihadstrijders die de gelederen van IS versterkten. Hun terugkeer wordt met angst en beven afgewacht. Het land strijdt ook met jihadisten in het grensgebied met Algerije. Jihadistische aanslagen jagen toeristen weg.

Het land is ook verdeeld. Er zijn seculieren zowel links als rechts, islamisten en islamitische partijen. Maak daar maar eens een eenheid van. Het land kent een coalitie van onder andere rechts-seculiere partijen en islamisten maar de uitdagingen zijn groot. De economische problemen creëren nog meer werkloosheid. De corruptie neemt epische proporties aan en doordesemt alle lagen van de bevolking. De islamisten én links radicaliseren.

Er is ook nog het Internationale Monetaire Fonds (IMF) dat de regering dwingt om te bezuinigen. Het gevolg is dat steeds meer Tunesiërs terugverlangen naar het bewind van de vroegere dictator Ben Ali. Vroeger wachtte men thuis tot de overheid hen een baan aanbood, maar tegenwoordig is men op zichzelf aangewezen. Die mentaliteitsverandering valt zwaar en sommigen gaan de straat op om hun onvrede kenbaar te maken. Onder druk van de demonstraties besloot de regering onlangs om een deel van de door het IMF gedicteerde prijsverhogingen en belastingverhogingen terug te draaien.

Er zijn nu twee scenario’s. Het is mogelijk dat de concessies de onvrede verminderen. Het is ook denkbaar dat de concessies juist als een aanmoediging worden gezien om met behulp van demonstraties nog meer concessies af te dwingen.

EU aan zet

Daarom zou de EU wat mij betreft meer moeten doen om Tunesië te helpen. Donald Trump heeft geen belangstelling voor het land, maar Europa klaagt over jonge werkloze Tunesiërs die in Europa criminele activiteiten ontplooien.

Er staat namelijk veel op het spel. Wij kunnen ons wel kwaad maken dat de stokoude Tunesische president Béji Caïd Essebsi de buitenlandse pers ervan beschuldigt de omvang van de demonstraties te overdrijven maar hij bevindt zich in een onmogelijke positie. Elke partij vraagt van hem iets anders en de eisen zijn ook nog tegenstrijdig. De vakbonden en studenten eisen meer banen, het IMF meer bezuinigingen, en de socialisten eisen dat islamisten uit de politiek moeten worden geweerd. Essebsi kan onmogelijk iedereen te vriend houden.

Het zou treurig zijn als Essebsi ten onder gaat. Hij was de man die vorig jaar wetgeving bepleitte waarbij vrouwen een net zo’n groot erfdeel zouden krijgen als mannen. Hij stelde ook voor dat moslima’s het recht zouden krijgen om met niet moslims mogen trouwen. Hij kreeg direct alle islamisten over zich heen. Ook uit andere Arabische landen werd hij overladen met kritiek.

Nieuwe lente?

Wat Essebsi voorstelde is niets minder dan een Copernicaanse revolutie in de Arabische wereld. Zijn voorstellen luiden het einde in van het patriarchaat. Wat zou het geweldig zijn als zijn missie zou slagen en iedereen in de Arabische wereld kan zien dat het anders kan.

Heel, héél misschien staan we aan de vooravond van een nieuwe Arabische Lente. Tunesië had al de wetten afgeschaft die een verkrachter vrijwaarde van vervolging als hij de vrouw in kwestie trouwde. Marokko, Jordanië en Libanon hebben dat nu ook gedaan. In Saoedi Arabië mogen vrouwen opeens auto rijden en sportwedstrijden bijwonen.

De EU moet President Essebsi en de Tunesische regering helpen om corruptie en terrorisme te bestrijden en de voorwaarden te scheppen voor economische groei. Werkloze Tunesische jongens hoeven dan niet meer hun heil of onheil te zoeken in Europa.

Voormalig VVD-kamerlid Arend Jan Boekestijn is commentator bij Dit is de Dag