Je kind als project

Beetje betuttelend, zal je misschien zeggen, maar we hebben te maken met een heuse trend. Eerder deze maand besloot een Tilburgse school dat de kindertjes alleen nog water mogen drinken. Fruit en boterhammetjes mogen; frisdrank, snoep en sapjes worden geconfisqueerd, tot groot chagrijn van enkele ouders natuurlijk.

Snoepen als het nieuwe roken. Ik word er een beetje moe van. Natuurlijk, niemand wil een moddervet kind dat kettingrokend zijn energydrankjes aan het wegkoppen is. Daar hebben we er al genoeg van. Maar deze maatregelen vormen hoofdstuk zoveel in de langzame transitie van Nederland in een rubbertegel-dictatuur waar een kind in een gouden kooitje rond gedragen wordt, beveiligd tegen alle onrust, onbehagen, uitdagen en verleidingen. Een risicovrije omgeving willen we voor onze kinderen, opdat uit onze scholen achttienjarige modelburgers komen gemarcheerd op weg naar een levenslange ratrace tussen overwerk en midlifecrisis.

Het probleem is natuurlijk het projectkind, of eigenlijk moet ik zeggen, de projectouder. U kent ze wel, dat type ouder. Meestal relatief op leeftijd, allebei een modelcarrière, één kind, maximaal twee. En dat kind wordt opgevoed op de enige manier die de projectouder kent, als een manager zijn project. Het kind is perfect, het beste is nog niet goed genoeg en bovendien moet het constant aan die perfectie worden herinnerd.

Dus wordt het op een gouden blaadje rondgereden in de bolide van papa of mama. Want hoewel school, sport en vriendjes niet ver reizen zijn, kan er zomaar wat gebeuren onderweg. Kinderen doen aan hun hobby’s en sporten onder het toeziend oog van een kudde aan de rand zittende ouders, want Sterre of Jan-Diederick zou eens emotioneel in disbalans kunnen worden gebracht door een kleine correctie van de begeleidende docent.

Tralala-suikerland

Elke tekening is de mooiste sinds Picasso zijn penceel heeft neergelegd. Iedereen krijgt een medaille. Het zijn allemaal winnaars. De wereld ligt aan hun voeten, maar dan wel een tralala-suikerlandversie van de werkelijkheid. Zodra ze één voet buiten het door mama en papa beschermde erf zetten komen ze in de grote-boze-mensenwereld die lak heeft aan hun tekening, die niet onder de indruk is van hun verfijnde manieren. Ze krijgen een burn-out, lopen op hun 24e bij de psycholoog, kunnen het leven niet meer aan, kunnen geen 'indruk maken', niet hun leven leiden zoals hun ouders beloofden dat zou kunnen. Welkom in de wereld, meisjes en jongens.

Een wereld die kinderen alle verleidingen ontneemt, ontneemt diezelfde kinderen een uiterst belangrijke levensles: beheersing. Het leven is een voortdurende mallemolen van over elkaar buitelende verleidingen: van vet eten tot uitdagend geklede mannen en vrouwen, van te hard rijden tot een factuurtje frauderen, van verzwijgen wat je zag tot liegen wat je gemist hebt. We zijn op weg naar een wereld waar we onze kinderen tot hun 18e van alle verleidingen weg houden: drugs, alcohol, sigaretten, vet eten, suiker, genderspecifiek speelgoed, enzovoorts. Maar zodra ze één stap over de 18e grens zetten, gaan we er vanuit dat ze aan alle verleidingen van het volwassen leven in één klap weerstand kunnen bieden. Maar die weerstand, die beheersing is nooit aangeleerd, nooit getraind, nooit ingeoefend. En wat niet ingeoefend is, kan nooit een deugd worden.

Natuurlijk moet je kinderen waarschuwen voor gevaren, begeleiden in het maken van keuzes. En een snoepautomaat in elke hoek van het schoolgebouw is net zo wenselijk als een schoolcafetaria waar alleen gefrituurd eten wordt geserveerd. Maak het gezonde eten goedkoper, het slechte voedsel duurder. Geef aandacht aan verslaving in schoollessen. Predik de vergeten deugd van beheersing. Maar denk niet dat je betere mensen kweekt door alle valkuilen voor hem weg te halen. Hij zal er alsnog een vinden en zich er in doodvallen, omdat hij niet geleerd heeft te kijken waar de kuilen in het levenspad liggen. Lang leve de snoepautomaten, lang leve de verleidingen, lang leve de beheersing.

Cultuurtheoloog Frank G. Bosman is commentator bij Dit is de Dag